Zahire ne demek? Zahire kelimesinin anlamı ve kökeni nedir?

Zahîre, Arapça kökenli bir isim olup, gerektiğinde kullanılmak üzere saklanan tahıl, erzak anlamında kullanılır. Genellikle kıtlık, zorlu dönemler ya da uzun yolculuklar için bir kenara ayrılan, saklanan gıda maddelerini ifade eder. Bu kelime, özellikle tarım toplumlarında, köylüler tarafından günlük ihtiyaçlarını karşılamak ve zorlu kış aylarında aç kalmamak için biriktirilen hububat ve diğer temel gıdalar için kullanılmıştır. Bugün, daha çok tarihî metinlerde ve klasik eserlerde rastlanan bir terimdir.

Zahîre Kelimesinin Anlamı

1. Gerektiğinde kullanılmak üzere saklanan hububat, erzak: Zahîre, özellikle tahıl ve temel gıda maddelerinin uzun süre bozulmadan saklanmasını ifade eder. Geleneksel tarım toplumlarında, ürünlerin bir kısmı hemen tüketilirken, bir kısmı ilerleyen zamanlarda kullanılmak üzere saklanırdı.

   • Örnek: "Zahîremiz tükendi, artık yeni hasat zamanını beklemek zorundayız."
     
     

2. Aşlık: Günlük tüketimin dışında saklanan yiyecek ve tahıllara verilen isimdir. Özellikle köy yaşamında, kış aylarında tüketmek için biriktirilen gıdalar bu kapsamda değerlendirilir.

   • Örnek: "Köylü, zahîresini kış için hazırlamış, bütün yaz boyunca çalışmıştı."

Tarihsel Süreçte Zahîre

Zahîre, Osmanlı döneminde ve önceki medeniyetlerde tarım toplumları için hayati bir öneme sahipti. İnsanlar, hasat zamanında elde ettikleri ürünlerin bir kısmını günlük ihtiyaçlar için kullanırken, geri kalanını zor zamanlar için saklarlardı. Bu saklama süreci, zahîre adıyla bilinir ve özellikle kıtlık ya da savaş gibi dönemlerde hayatta kalmak için büyük önem taşırdı. Günümüzde modern tarım ve ulaşım olanakları nedeniyle zahîre biriktirme geleneği azalmış olsa da, kırsal kesimlerde hâlâ uygulanmaktadır.

Zâhîre Kelimesinin Kökeni ve Etimolojisi

Kelimenin kökeni, Arapça "ẕaḫr" (saklamak) fiiline dayanır. Bu fiilden türeyen "zahîre", bir şeyin saklanması ve gerektiğinde kullanılmak üzere korunması anlamını taşır. Arapça'dan Osmanlı Türkçesi'ne geçen bu kelime, özellikle tarımsal üretim ve erzak depolama ile ilgili konularda kullanılmıştır.

Örnek Cümleler:

1. Yakup Kadri Karaosmanoğlu'ndan: "Zihnini, cerre çıktığı vakit toplayacağı paradan, biriktireceği zahireden başka hiçbir fikir işgal edemezdi."
2. Kâtip Çelebi'den: "Üç günlük su ancak kalmıştır, zahîre tükenmiştir."

Günümüzde Zahîre Kelimesinin Kullanımı

Bugün "zahîre" kelimesi günlük dilde çok yaygın olarak kullanılmasa da, daha çok tarihî ve edebî metinlerde yer alır. Modern yaşamda bu terim yerine "stok" ya da "erzak" gibi kelimeler tercih edilmektedir. Ancak, kırsal kesimlerde ve eski geleneklerin sürdüğü bölgelerde "zahîre" hâlâ kullanılmaktadır. Özellikle kış aylarında ya da zor zamanlarda kullanılmak üzere biriktirilen tahıl ve gıdaları ifade ederken bu terim yer bulur.

TDK'ya Göre Zahîre'nin Anlamı

Türk Dil Kurumu (TDK), "zahîre" kelimesini gerektiğinde kullanılmak üzere saklanan tahıl, aşlık olarak tanımlamaktadır. Bu tanım, kelimenin eski kullanımındaki anlamını tam olarak karşılamaktadır ve köy yaşamında hâlâ kullanılan bir anlamı vardır.

TDK Tanımı:

• Zahîre: Gerektiğinde kullanılmak için saklanan tahıl; aşlık.

Zâhire Kelimesinin Farklı Dillerdeki Karşılıkları

• İngilizce: Stored provisions, grain reserves.
• Fransızca: Provisions, réserves de grains.
• Almanca: Vorräte, Getreidereserven.
• Arapça: ذخيرة (Zahîra).
  
  

"Zahîre" kelimesi, özellikle tarım toplumlarında hayatta kalmak için bir kenara ayrılan, saklanan tahıl ve erzakları ifade eder. Kıtlık, zorlu kış şartları ya da savaş dönemlerinde yaşamsal öneme sahip olan bu terim, Osmanlı döneminde ve klasik edebiyatta sıkça kullanılmıştır. Bugün kullanım alanı azalmış olsa da, geleneksel yaşam tarzlarını sürdüren topluluklarda hâlâ yer bulur. Zahîre, insanlık tarihinde gıdanın önemini ve saklama gereksinimini anlatan önemli bir kavramdır.