Müşkülpesent ne demek? Müşkülpesent kelimesinin anlamı ve kökeni nedir?
Müşkülpesent: Güç Beğenen ve Titiz İnsanların Özelliği
Müşkülpesent Nedir?
Müşkülpesent, Arapça "muşkil" (zor) ve Farsça "pesend" (beğenen) kelimelerinin birleşiminden oluşan bir sıfat ve isimdir. "Güç beğenen", "memnun edilmesi zor olan" veya "her şeyde kusur bulan" anlamlarına gelir. Bu kelime, genellikle titiz, detaycı veya zor beğenen kimseleri tanımlamak için kullanılır. Türk Dil Kurumu (TDK), müşkülpesent kelimesini "güçbeğenir", "titiz" ve "bir işi yapmamak için türlü bahaneler uyduran" anlamlarıyla tanımlar.
Müşkülpesent Kelimesinin Kökeni ve Anlamı
Müşkülpesent, Arapça "müşkil" ve Farsça "pesend" kelimelerinin birleşimidir:
- Müşkil: Zor, güç.
- Pesend: Beğenme, takdir etme.
Birlikte kullanıldığında ise "beğenmesi zor" veya "zor beğenen" anlamına gelir. Osmanlıca metinlerde sıkça rastlanan bu kelime, özellikle zor beğenen kimseleri betimlemek için tercih edilmiştir.
Müşkülpesentin Edebiyatta Kullanımı
Edebiyat dünyasında müşkülpesent kelimesi, karakterlerin titiz, zor beğenen veya ince eleyip sık dokuyan yanlarını ifade etmek için sıkça kullanılmıştır. Ahmet Midhat Efendi, müşkülpesent kişilerin hiçbir şeyi beğenmeyen karakterlere sahip olduğunu vurgulamıştır. Bu kelime, aynı zamanda eleştirmenlerin ya da ince zevklere sahip kişilerin tavırlarını ifade etmek için de kullanılır.
Örneğin:
- “Hükemâdan bir fırka vardır ki bunlar cihanda hiçbir şeyi beğenmezler. Bunlara müşkülpesent demek kifâyet etmez.” - Ahmed Midhat Efendi
- “İhtiyar ev sâhibi kadın bu müşkülpesent misâfiri tatmin etmeye hazırdı.” - Ahmet Hamdi Tanpınar
Müşkülpesentliğin Günlük Hayatta Kullanımı
Günlük hayatta müşkülpesent kelimesi, genellikle bir işte aşırı derecede titizlik gösteren veya memnun edilmesi zor olan insanlar için kullanılır. Bu kişilik özelliğine sahip kimseler, ayrıntılara çok dikkat eder ve çoğu zaman mükemmeliyetçi bir yaklaşım sergilerler. Ayrıca, eleştirmenlik özellikleri ağır basan ve küçük detayları dahi önemseyen kimseler için de müşkülpesent sıfatı kullanılır.
Örnek Cümleler
- “Müşkülpesent bir kişi olduğu için, sunulan her öneriyi detaylıca inceler ve kusur bulur.”
- “Yemek konusunda müşkülpesent bir tavır sergileyen arkadaşım, en ufak bir baharat farkını dahi hemen anlar.”
Müşkülpesent ve Diğer Dillerdeki Karşılıkları
- İngilizce: Picky, Fastidious, Hard to please
- Almanca: Wählerisch, Penibel
- Fransızca: Difficile satisfaire, Pointilleux
- İspanyolca: Exigente, Minucioso
- İtalyanca: Pignolo, Esigente
- Arapça: صعب الإرضاء (sa'b al-irda)
- Rusça: Придирчивый (pridirchivyy)
TDK’ye Göre Müşkülpesent Kelimesinin Anlamı
Türk Dil Kurumu’na göre müşkülpesent:
- Güç beğenir: Beğenmesi zor olan, zor memnun edilen kişi.
- Titiz: Ayrıntılara çok dikkat eden ve mükemmeliyetçi tavırlar sergileyen kişi.
- Bahane Üreten: Bir işi yapmamak için çeşitli bahaneler bulan kişi.
Müşkülpesent Kelimesinin Osmanlıca Kullanımı
Osmanlıca'da müşkülpesent kelimesi, ince zevkleri olan, beğenisi zor kişileri betimlemek için yaygın olarak kullanılmıştır. Özellikle yüksek sanat anlayışına sahip kimselerin beğeni standartlarını ifade etmek amacıyla bu kelime tercih edilmiştir.
Müşkülpesentliğin Manevi ve Psikolojik Yönleri
Müşkülpesent olmak, bir yönüyle mükemmeliyetçi ve detaylara önem veren bir karakteri ifade ederken, bazen aşırı eleştirici veya tatmin olması zor bir yapı olarak da değerlendirilebilir. Bu özellikler, kişinin kendisi veya çevresi için bazı zorluklara yol açabilir. Müşkülpesent kişilik, genellikle sanatta, edebiyatta veya mesleki hayatta yüksek standartlara sahip olmaya yol açsa da, bazen ilişkilerde zorlayıcı olabilir.
Müşkülpesent, günlük dilde nadiren kullanılan, ancak anlam derinliği olan eski bir terimdir. Güç beğenen, titiz ve zor memnun edilen insanları ifade eden bu kelime, edebi metinlerde ve Osmanlıca metinlerde sıklıkla karşımıza çıkar. Bugün ise, detaycılık ve mükemmeliyetçilik özellikleri taşıyan kişileri tanımlamak için müşkülpesent sıfatı kullanılabilir. Müşkülpesentlik, bir yönüyle yüksek kalite arayışı ve ayrıntılara verilen değeri ifade ederken, bazen de zor memnun edilen bir karakteri yansıtır.