Mekarim ne demek? Mekarim kelimesinin anlamı ve kökeni nedir?

Mekârim, Arapça kökenli bir kelime olup Türkçede "cömertlik, kerem, şeref, asalet ve güzel huylar" gibi anlamlarda kullanılır. İyilik, yardımseverlik ve erdemli davranışları içeren bir değerler bütünü olarak mekârim, toplumsal ve ahlaki normları ifade eder. Eski Türk edebiyatında, özellikle divan edebiyatında, insanların yüce ve saygıdeğer özelliklerini anlatırken sıkça başvurulan bir terimdir.

Mekârim Kelimesinin Kökeni

Arapça kökenli olan "mekârim", "mekrumet" (kerem, cömertlik) kelimesinin çoğulu olarak kullanılmaktadır. Arapça "kerem" (كرم) kökünden türemiştir ve Arapça’da “iyilik, cömertlik” anlamına gelir. Osmanlı Türkçesinde ise "mekârim" kelimesi, bireylerin toplumsal değerlerle uyumlu, takdir edilen ahlaki özellikleri için kullanılmıştır.

Mekârim Kelimesinin Sözlük Anlamları

1. Cömertlik ve Kerem: Mekârim, iyilik yapma, başkalarına yardım etme, karşılıksız iyilik gibi değerleri içerir ve bireyin topluma katkısını ifade eder.

2. Şeref ve Asalet: Kelime, onur ve soyluluğu da simgeler; toplumun saygı duyduğu, ahlaken yüksek niteliklere sahip bireyleri tanımlamak için kullanılır.

3. Güzel Huylar ve Övülmüş Davranışlar: Mekârim, yalnızca cömertliği değil, aynı zamanda hoşgörü, doğruluk, adalet gibi beğenilen diğer ahlaki özellikleri de kapsar. "Mekârim-i ahlâk" (güzel ahlak) ifadesi, bu anlamıyla daha geniş bir ahlaki değerler bütününü ifade eder.

Mekârim Örnek Cümleler

• "Toplumun mekârim sahibi bireylere ihtiyacı vardır; bu kişiler cömertlikleriyle herkese örnek olur."
• "Divan şairleri, şiirlerinde insanın sahip olması gereken mekârim-i ahlâkı yüceltmişlerdir."

Mekârim Kelimesinin Tarihsel Süreci ve Kullanım Alanları

Mekârim kavramı, özellikle Osmanlı toplumunda ahlaki erdemler çerçevesinde büyük öneme sahipti. Divan edebiyatında, devlet adamlarının veya soylu kişilerin övülen özelliklerini ifade etmek amacıyla sıklıkla kullanılmıştır. Bu kavram, bir insanın topluma katkısını, onun değerli ve saygıdeğer bir birey olarak kabul edilmesine sebep olan özelliklerini tanımlar. Dolayısıyla, Osmanlı kültüründe mekârim, bireylerin toplumsal rollerine uygun bir şekilde davranmalarını sağlayan bir ahlaki ölçüt olarak kabul edilmiştir.

Divan Edebiyatında Mekârim

Divan şairleri, özellikle kaside ve methiyelerde, övgüde bulunulan kişilerin cömertlik, iyilikseverlik, doğruluk gibi değerli özelliklerini ifade etmek için mekârim terimini sıkça kullanmışlardır. Nâbî, Fıtnat Hanım gibi şairler, bu kelimeyi mecazi anlamda kullanarak ideal insanı ve örnek lideri betimlemişlerdir. Şairlerin eserlerinde mekârim kelimesi, toplum için değerli ve örnek olarak kabul edilen davranışları yüceltmek amacıyla öne çıkarılmıştır.

Günümüzde Mekârim Kavramı

Günümüzde "mekârim" kelimesi eski sıklığında kullanılmasa da, “güzel ahlak” veya “erdemli davranışlar” gibi değerler modern toplumda da geçerliliğini korumaktadır. Cömertlik, yardımseverlik, alçakgönüllülük gibi değerlere atıfta bulunmak gerektiğinde mekârim kavramı, klasik literatürdeki güçlü ahlaki vurgusuyla kültürel hafızada varlığını sürdürüyor.

Mekârim Kavramının Anlam Derinliği ve Ahlaki Boyutu

Mekârim, sadece maddi anlamda cömertliği değil, kişinin sosyal bağlamda sergilediği saygın ve takdir edilen tutumları da içerir. Bu kelime, bireylerin hem kendilerine hem de topluma karşı sorumluluk bilinci taşıması, yüce gönüllülük ve hoşgörü gibi değerleri ifade eder. Özellikle “mekârim-i ahlâk” ifadesi, İslam ve Osmanlı kültüründe toplumsal değerlerin bir bileşeni olarak görülmüş, bireyin ve toplumun huzur içinde yaşaması için gerekli olan erdemleri simgelemiştir.

Mekârim Kelimesinin Osmanlıca, TDK ve Diğer Dillere Göre Anlamı

• Osmanlıca: Mekârim (ﻣﻜﺎﺭﻡ)
• Türk Dil Kurumu (TDK): Güzel ahlak, övülmüş davranışlar, cömertlik, kerem.
• İngilizce: Generosity, Noble qualities, Virtues
• Arapça: مكارم (mekārim)
• Fransızca: Vertus nobles (soylu erdemler)
• Almanca: Edelmut (soyluluk anlamında)

TDK'ya Göre Mekârim Kelimesinin Anlamı

Türk Dil Kurumu (TDK), mekârim kelimesini “cömertlik, kerem, güzel huylar, övülmüş davranışlar” şeklinde tanımlar. Günümüzde, bu tür ahlaki değerleri tanımlarken daha çok “güzel ahlak” veya “erdem” kavramları kullanılmakta olup, TDK’da kelimenin geleneksel anlamına vurgu yapılmaktadır.

Mekârim, Osmanlı kültüründe ve divan edebiyatında sıkça kullanılan, insanın değerli özelliklerini ve toplumdaki saygın konumunu ifade eden bir kelimedir. Cömertlik, kerem, güzel ahlak gibi değerleri kapsayan mekârim, tarihsel süreçte ahlaki kuralların toplumdaki önemini vurgulamış, bireylerin ve liderlerin erdem sahibi olmasının gerekliliğine dikkat çekmiştir. Günümüzde eski anlamıyla çok sık kullanılmasa da, kültürel hafızamızda önemli bir yer edinen mekârim, toplumsal değerlerimizin bir simgesi olmaya devam etmektedir.