Astigmat nedir? Nedenler nelerdir? Tedavi edilebilir mi?
Astigmat, gözün kornea veya lensinin düzensiz eğriliğinden kaynaklanan bir görme bozukluğudur. Bu durum, ışığın retinaya odaklanmasını zorlaştırır, bu nedenle astigmatı olan kişiler hem yakın hem de uzak mesafelerde bulanık veya çarpık bir görüş deneyimleyebilir. Astigmat yaygın bir kırma kusurudur ve genellikle doğuştan gelir, ancak zamanla gelişebilir veya değişebilir. İşte astigmat hakkında detaylı bilgi ve merak edilenler:
Astigmat Nedir?
Astigmat, gözdeki kornea veya lens yüzeyindeki düzensizlikten kaynaklanır. Sağlıklı bir gözde kornea ve lens yüzeyi küre şeklinde ve düzgün eğrilikte olmalıdır. Astigmatlı bir gözde ise kornea veya lens bir futbol topu gibi eliptik (oval) bir şekle sahiptir. Bu düzensiz şekil, ışığın gözün arka kısmında, yani retina üzerinde düzgün bir noktaya odaklanmasını engeller.
Astigmatın Çeşitleri
Astigmat, kornea ve lensin yapısındaki bozukluğa göre iki ana türe ayrılır:
- Kornea Astigmatı: Kornea yüzeyindeki düzensizlikten kaynaklanır. En yaygın astigmat türüdür.
- Lens Astigmatı: Göz merceğinin (lens) eğriliğindeki farklılıktan kaynaklanır.
Astigmatın Nedenleri
Astigmatın kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir, ancak çoğu vakada genetik faktörler etkili olabilir. Bununla birlikte, astigmatın oluşmasına katkıda bulunan diğer faktörler şunlardır:
- Genetik Faktörler: Astigmat, ailede varsa genetik olarak geçiş gösterebilir.
- Göz Yaralanmaları veya Ameliyatlar: Kornea veya lens hasar görebilir, bu da astigmat oluşumuna yol açabilir.
- Göz Hastalıkları: Keratokonus gibi göz hastalıkları, korneanın yapısını bozarak astigmata neden olabilir.
Astigmatın Belirtileri
Astigmatın belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Bazı kişiler hafif astigmat derecelerini fark etmezken, bazıları ise görme kalitesindeki bozulmadan şikayet eder. Yaygın astigmat belirtileri şunlardır:
- Bulanık veya Çarpık Görüş: Hem yakın hem de uzak mesafelerde görüntülerde bulanıklık ve şekil bozukluğu görülebilir.
- Göz Yorgunluğu: Özellikle uzun süre okuma veya bilgisayar ekranına bakma sonrası gözlerde yorgunluk hissi oluşabilir.
- Baş Ağrısı: Görme çabası, gözlerin zorlanmasına bağlı olarak baş ağrılarına neden olabilir.
- Gece Görüşünde Zorluk: Astigmatlı kişiler, düşük ışık koşullarında daha fazla zorlanabilir.
- Göz Kısma veya Göz Ovalama İhtiyacı: Net görebilmek için sürekli gözleri kısmak veya gözleri ovalama ihtiyacı duyulabilir.
Bu belirtiler, başka görme bozukluklarının da işareti olabileceği için bir göz doktoruna danışmak önemlidir.
Astigmat Tanısı Nasıl Konur?
Astigmat tanısı, göz muayenesi sırasında yapılan birkaç farklı testle konulabilir. Bu testler, astigmatın derecesini ve gözlük veya kontakt lensle nasıl düzeltilebileceğini belirler.
Göz Muayenesi Testleri
- Görme Keskinliği Testi: Harfler veya şekiller içeren bir grafik kullanılarak yapılır. Bu test, uzak ve yakın görüşü değerlendirir.
- Retinoskopi: Göz bebeğine ışık tutulur ve doktor, ışığın gözde nasıl kırıldığını değerlendirir.
- Keratometri: Kornea yüzeyinin eğriliğini ölçmek için kullanılır. Kornea yüzeyindeki eğrilik astigmatın derecesini belirler.
- Refraksiyon Testi: Gözlük veya lens numarasını belirlemek için çeşitli lensler kullanılarak yapılan bir testtir.
Bu testler, astigmatın derecesini ve en iyi düzeltme yöntemini belirlemede doktorlara yardımcı olur.
Astigmatın Tedavi Yöntemleri
Astigmat, genellikle gözlük, kontakt lens veya lazer tedavisi ile düzeltilebilir. Tedavi yöntemi, astigmatın derecesine, kişinin yaşam tarzına ve göz yapısına bağlı olarak seçilir.
1. Gözlük
Gözlükler, en yaygın astigmat düzeltme yöntemidir. Astigmatlı kişilere özel silindirik camlar kullanılarak görüntünün retinada odaklanması sağlanır. Astigmat derecesine uygun gözlük kullanmak, bulanık ve çarpık görüntüyü düzeltir.
2. Kontakt Lens
Astigmatlı bireyler için torik kontakt lensler kullanılır. Torik lensler, hem yatay hem de dikey yüzeylerde farklı kırılma gücüne sahiptir. Bu sayede kornea veya lensteki düzensiz eğrilik dengelenerek görüntü netleştirilir.
3. Lazer Göz Ameliyatı
Lazer göz ameliyatı, kalıcı bir çözüm sunarak astigmatı düzeltmeyi amaçlar. En yaygın kullanılan yöntemler arasında LASIK ve PRK bulunmaktadır. Lazer cerrahisi, korneanın eğriliğini düzelterek ışığın retina üzerinde doğru noktaya odaklanmasını sağlar. Ancak bu yöntem her astigmat hastası için uygun değildir; bu nedenle doktor değerlendirmesi gereklidir.
Astigmatla İlgili Sık Sorulan Sorular
Astigmat doğuştan mı olur?
Evet, astigmat genellikle doğuştandır ve genetik faktörler rol oynar. Ancak bazı kişilerde zamanla da gelişebilir.
Astigmat düzelir mi?
Astigmat kalıcı bir durumdur ancak gözlük, kontakt lens veya lazer cerrahisi ile düzeltilebilir. Özellikle lazer cerrahisi, astigmatı kalıcı olarak düzeltme potansiyeline sahiptir.
Astigmatın ilerlemesi mümkün mü?
Evet, astigmat yaşla birlikte ilerleyebilir. Özellikle keratokonus gibi kornea yapısını etkileyen hastalıklar astigmatın derecesini artırabilir.
Astigmat tedavi edilmezse ne olur?
Astigmat tedavi edilmezse, görme kalitesi düşebilir ve gözlerde sürekli bir yorgunluk hissi olabilir. Bu durum baş ağrılarına, okuma veya araç kullanmada zorluklara yol açabilir.
Astigmat ve miyop aynı şey mi?
Hayır, astigmat ve miyop farklı kırma kusurlarıdır. Astigmat, düzensiz kornea veya lens eğriliğinden kaynaklanır ve hem yakın hem de uzak mesafelerde bulanık görüşe neden olabilir. Miyop ise gözün uzun ekseni nedeniyle uzak mesafeyi net görememe durumudur.
Astigmat kontakt lensle düzeltilir mi?
Evet, astigmat için torik kontakt lensler kullanılarak görme düzeltilebilir. Torik lensler, astigmatlı gözlere özel olarak üretilmiştir ve düzensiz kornea eğriliğini dengeler.
Astigmat Hakkında İlginç Bilgiler
- Genetik Miras: Astigmat genellikle aile içinde görülür ve genetik olarak geçiş yapabilir.
- Her Yaşta Görülebilir: Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde astigmat görülebilir. Çocuklarda astigmat erken teşhis edilmezse öğrenme ve okuma becerilerini olumsuz etkileyebilir.
- Gece Görüşünü Etkileyebilir: Astigmat, düşük ışık koşullarında görüşü daha fazla zorlaştırabilir. Bu nedenle astigmatı olan kişiler gece araç kullanırken daha dikkatli olmalıdır.
- Sıklıkla Miyop veya Hipermetrop ile Birlikte Görülür: Astigmat, diğer kırma kusurları olan miyop veya hipermetrop ile bir arada bulunabilir.
- Lazer Ameliyatı Kalıcı Çözüm Sağlayabilir: LASIK veya PRK gibi lazer ameliyatları astigmatı kalıcı olarak düzeltebilir, ancak bu her hastaya uygun bir seçenek olmayabilir.
- Düzgün Olmayan Görüntüler: Astigmatlı kişiler, ışık kaynaklarının etrafında halkalar veya gölgeler görebilir.
- Keratokonus ile İlişkili Olabilir: Keratokonus, korneanın ince ve konik hale geldiği bir durumdur ve astigmatın daha ileri bir şeklidir.
- Her İki Gözü Farklı Etkileyebilir: Bir gözde astigmat varsa diğer gözde de olma olasılığı yüksektir, ancak dereceleri farklı olabilir.
- Bebeklerde Astigmat: Bebeklerde hafif astigmat yaygındır ve zamanla düzelebilir.
- Astigmat ve Sportif Aktiviteler: Astigmat, sportif faaliyetlerde net görmeyi zorlaştırabilir, bu yüzden sporcular için özel lensler veya gözlükler tercih edilebilir.
Astigmat Sözlüğü
Astigmat: Kornea veya lens yüzeyindeki düzensiz eğrilikten kaynaklanan görme kusuru.
Kornea Astigmatı: Kornea yüzeyindeki düzensizlikten kaynaklanan astigmat türü.
Lens Astigmatı: Göz merceğindeki eğrilik düzensizliğinden kaynaklanan astigmat türü.
Kırma Kusuru: Gözün ışığı doğru bir şekilde odaklayamaması sonucu ortaya çıkan görme bozukluğu.
Torik Lens: Astigmatı düzeltmek için kullanılan özel kontakt lens türü.
LASIK: Lazerle astigmat ve diğer kırma kusurlarını düzeltme ameliyatı.
PRK: Korneanın yüzeyinde yapılan lazer ameliyatı türü.
Keratometri: Kornea eğriliğini ölçen cihaz veya test.
Refraksiyon Testi: Gözdeki kırma kusurlarını belirlemek için yapılan test.
Genetik: Kalıtımsal olarak aileden geçen özellikler.
Astigmat, görme kalitesini etkileyen yaygın bir durumdur ancak günümüzde gözlük, lens veya lazer cerrahisi ile başarılı bir şekilde düzeltilebilir. Göz sağlığınızı korumak ve astigmat gibi görme bozukluklarını erken teşhis etmek için düzenli göz kontrolleri yaptırmak önemlidir.