Zona nedir? Belirtileri nelerdir? Tedavisi nasıl olur?

Zona, tıbbi adıyla herpes zoster, su çiçeği virüsünün (varisella zoster virüsü) neden olduğu bir enfeksiyondur. Su çiçeği geçiren kişilerde virüs vücutta uykuya geçer ve yıllar sonra yeniden aktif hale gelerek zona hastalığını ortaya çıkarabilir. Bu hastalık genellikle ağrılı bir döküntüyle kendini gösterir.

Zona Nasıl Ortaya Çıkar?

Su çiçeği virüsü, enfeksiyon sonrası sinir hücrelerinde inaktif olarak kalır. Bağışıklık sisteminin zayıfladığı durumlarda, örneğin yaşlılık, stres veya başka hastalıklar nedeniyle, bu virüs tekrar aktif hale gelebilir. Virüs aktive olduğunda sinirleri etkiler ve ciltte döküntülere neden olur.

Zona Belirtileri Nelerdir?

1. Ağrı ve Yanma

Zona genellikle bir bölgedeki yanma, batma veya hassasiyet ile başlar. Bu ağrı döküntülerden önce ortaya çıkabilir ve genellikle şiddetlidir.

2. Ciltte Döküntü

Ağrının başladığı bölgenin yakınında, birkaç gün içinde kızarıklık ve kabarcık şeklinde döküntüler görülür. Bu döküntüler genellikle vücudun bir tarafında belirir ve şerit gibi yayılır.

3. Kaşıntı

Döküntülerle birlikte ciltte kaşıntı hissi görülebilir.

4. Kabarcıklar

Döküntülerin üzerinde su dolu kabarcıklar oluşur. Bu kabarcıklar birkaç gün içinde patlar ve kabuklanır.

5. Ateş ve Yorgunluk

Bazı hastalarda hafif ateş, yorgunluk ve halsizlik gibi genel belirtiler görülebilir.

6. Sinir Ağrısı (Postherpetik Nevralji)

Zona döküntüleri iyileştikten sonra bile, sinir ağrısı haftalar hatta aylar boyunca devam edebilir. Bu duruma postherpetik nevralji adı verilir ve genellikle yaşlı bireylerde görülür.

Zona Kimlerde Görülür?

1. Yaşlı Bireyler

Zona genellikle 50 yaş üstü kişilerde daha sık görülür.

2. Bağışıklık Sistemi Zayıf Kişiler

Kanser tedavisi görenler, HIV/AIDS hastaları veya bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullananlar risk altındadır.

3. Stres Altında Olanlar

Aşırı stres, bağışıklık sistemini zayıflatarak zona riskini artırabilir.

4. Su Çiçeği Geçirenler

Su çiçeği virüsü taşıyan herkes teorik olarak zona geliştirebilir.

Zonanın Komplikasyonları

• Postherpetik Nevralji: Uzun süreli sinir ağrısı.
• Göz Enfeksiyonları: Göz çevresinde zona oluşursa görme problemleri meydana gelebilir.
• Cilt Enfeksiyonları: Kabarcıkların enfekte olması durumunda cilt enfeksiyonları gelişebilir.
• Nörolojik Problemler: Yüzde veya başta görülen zona, nadir de olsa beyin iltihabına veya felce yol açabilir.

Zonanın Tedavisi Nasıl Olur?

1. Antiviral İlaçlar

Zona tedavisinde erken teşhis çok önemlidir. Antiviral ilaçlar (asiklovir, valasiklovir gibi), virüsün yayılmasını kontrol altına alabilir ve semptomları hafifletebilir.

2. Ağrı Kesiciler

Zona ağrısını hafifletmek için doktor tarafından reçete edilen ağrı kesiciler kullanılabilir.

3. Cilt Bakımı

Döküntülerin temiz ve kuru tutulması önemlidir. Kabarcıkların kaşınmaması enfeksiyon riskini azaltır.

4. Kortikosteroidler

Şiddetli vakalarda inflamasyonu azaltmak için kortikosteroidler kullanılabilir.

Zona Aşısı

Zona riskini azaltmak için zona aşısı önerilmektedir. Özellikle 50 yaş üstü bireyler için geliştirilmiş aşılar, zonayı önlemek veya hastalığın şiddetini azaltmak için etkili bir çözümdür.

Aşı Türleri:

1. Shingrix: Bağışıklığı güçlendirmek için kullanılır ve iki doz şeklinde uygulanır.
2. Zostavax: Daha önce kullanılan bir aşı türüdür ancak Shingrix kadar etkili değildir.

Zona Sözlüğü: Bilmeniz Gereken Terimler

Herpes Zoster: Zonanın tıbbi adı.

Varisella Zoster Virüsü: Zona ve su çiçeğine neden olan virüs.

Postherpetik Nevralji: Zonadan sonra devam eden uzun süreli sinir ağrısı.

Antiviral İlaçlar: Virüsün çoğalmasını önleyen ilaçlar.

Kabarcıklar: Zonanın tipik cilt belirtisi.

Bağışıklık Sistemi: Vücudu enfeksiyonlara karşı koruyan sistem.

Shingrix: Zona aşısı türü.

Stres Faktörü: Zonayı tetikleyen durum.

Sinir Hücreleri: Virüsün inaktif olarak saklandığı yer.

Nevralji: Sinir ağrısı.

Zonaya Karşı Önlemler

1. Bağışıklık Sistemini Güçlendirin: Dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve yeterli uyku ile bağışıklık sistemini destekleyin.
2. Stresten Kaçının: Stresi azaltmak için meditasyon ve rahatlama teknikleri uygulayın.
3. Aşı Olun: Doktorunuzun önerisiyle zona aşısını yaptırın.
4. Hijyene Dikkat Edin: Döküntülerin enfekte olmasını önlemek için temizliğe özen gösterin.
5. Erken Tedavi Edin: İlk belirtilerde doktora başvurarak antiviral tedaviye başlayın.