Zambırlı ne demek? Zambırlı kelimesinin anlamı nedir?

Türkçede pek sık rastlanmayan ama anlam derinliği ve betimleyici gücüyle dikkat çeken kelimelerden biri olan zambırlı, özellikle halk dilinde ve edebiyatta çarpıcı kişilik tasvirleri için kullanılır. Duygusal tonlar içeren bu sıfat, kibirli ya da agresif kişilik özelliklerini yansıtan özgün bir anlatım biçimidir.

Zambırlı ne demek? Temel anlamı

Zambırlı, sıfat türünde bir kelimedir ve Türkçede çalımlı, kibirli, agresif, kendiyle fazla meşgul, gösterişli ve geçimsiz kişileri tanımlamak için kullanılır.

Zambırlı kelimesinin çağrıştırdığı kişilik özellikleri

• Kendini beğenmiş

• Burnu havada

• Alıngan ve geçimsiz

• Çabuk öfkelenen

• İnsanlarla kolay geçinemeyen

Bu yönleriyle "zambırlı", hem fiziksel duruşu hem de psikolojik hâlleri betimleyen bir kelime olarak çok boyutlu bir anlatıma imkân verir.

Zambırlı kelimesinin kökeni

"Zambırlı" kelimesinin kesin etimolojisi tartışmalıdır, ancak halk ağzında şekillenmiş ve ağızlar arasında aktarılmış bir ağız kelimesi olduğu düşünülmektedir. Anadolu ağızlarında “zambır/zımbır” gibi kelimeler, dikbaşlılık, şişinme, öfke gibi anlamlara gelmektedir. "-lı" ekiyle nitelik kazanmış hâli, “zambırlı” formunu almıştır. Yani bu kişi “zambır (öfke/çalımlı hâl) taşıyan” anlamına gelir.

TDK’ya göre zambırlı tanımı

Güncel Türkçe Sözlük (TDK)’te “zambırlı” şu şekilde tanımlanır:

Zambırlı [sıfat]: Çalımlı, agresif.
Örnek: "Neden dersen, çok onurlu, kibirli, zambırlı bir şey!" – Orhan Kemal

Bu tanım, kelimenin hem davranış hem de tutumla ilgili bir niteleme içerdiğini açıkça gösterir.

Zambırlı kelimesiyle ilgili örnek cümleler

1. "Yeni müdür biraz zambırlı çıktı, kimseyle doğru düzgün konuşmuyor."
2. "Zambırlı tavırlarınla kimseyi etkileyemezsin, biraz alçak gönüllü ol."

Zambırlı kelimesinin halk ve edebi kullanımı

Halk dilinde kullanım

Anadolu'nun birçok bölgesinde, özellikle Ege ve İç Anadolu ağızlarında, zambırlı kelimesi birinin “şımarık, kendini beğenmiş ve geçimsiz” olduğunu vurgulamak için kullanılır. Genellikle kadın karakterler için, bazen de genç ve asi erkekler için söylenir.

Edebiyatta zambırlı

Orhan Kemal gibi halkı ve alt sınıfları anlatan yazarlar, karakterlerinin kişiliklerini dramatik şekilde yansıtmak için bu kelimeyi tercih etmiştir. Bu tür kelimeler, karakterin sınıfsal duruşunu veya bireysel tavrını çok güçlü biçimde ifade eder.

Zambırlı kelimesinin farklı dillerdeki karşılıkları

"Zambırlı" kelimesi doğrudan birebir çevrilemese de, benzer anlam taşıyan kelimelerle ifade edilebilir:

İngilizcesi: haughty, arrogant, snappish
Almancası: hochnäsig, überheblich, reizbar
İspanyolcası: altanero, presumido, irascible
Arapçası: مغرور (mağrūr), متكبر (mutakabbir)
Rusçası: заносчивый, вспыльчивый
İtalyancası: altezzoso, arrogante
Flemenkçesi: verwaand, prikkelbaar
Çincesi: 傲慢的 ( om n de), 暴躁的 (b oz o de)

Zambırlı kelimesine benzer kelimeler ve deyimler

• Çalımlı

• Burnu havada

• Kibirli

• Şatafatlı

• Ukala

• “Kendini beğenmiş” deyimi

• “Havalarından geçilmiyor” deyimi

Zambırlı kelimesinin anlatım gücü

"Zambırlı", Türkçenin zengin betimleme gücünü gösteren, hem halk hem de edebi dilde karakter tanımlamak için kullanılan çarpıcı bir sıfattır. Bu kelime, bir kişiliği yalnızca birkaç hecede çerçeveleyebilen güçlü bir araçtır. Duygusal, sosyal ve kültürel bir anlam yoğunluğuna sahip olması, onu günlük dilin ve edebiyatın etkileyici öğelerinden biri hâline getirir. Dildeki nadir fakat renkli taşlardan biri olarak "zambırlı", özellikle karakter çözümlemelerinde dikkat çekici bir nitelik sunar.

Dilersen "zambırlı" kelimesinin geçtiği edebi eserlerden alıntılar sunabilirim ya da benzer nitelik belirten ağız kelimelerini listeleyebilirim.