Zahir ne demek? Zahir kelimesinin anlamları nelerdir?

"Zâhir" kelimesi, Arapça kökenli olup "görünen, açık, belli olan" anlamında kullanılan bir sıfat ve isimdir. Hem İslamî terminolojide hem de günlük dilde farklı anlamlarda kullanılmıştır. Kelime, çeşitli bağlamlarda dış görünüş, görünen dünya ve aşikâr olma gibi kavramları ifade etmek için kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra, tasavvufî anlamda "zâhir" kelimesi, maddi dünyanın görünen yönünü anlatırken, manevi dünyanın gizli yönünü ifade eden "bâtın" kelimesiyle zıt anlamlıdır.

Zâhir Kelimesinin Anlamları

1. Meydanda olan, görünen, açık ve belli olan (şey): Bu kullanımda, "zâhir", bir şeyin gözle görülür, açık olan yanını ifade eder. Hem edebî hem de günlük kullanımlarda, bir şeyin dışarıdan görünen yönünü ya da aşikâr olma halini anlatır.

   • Örnek: "Nûr-ı zâhir" (görünür nur), bir şeyin parlak, gözle görülebilen yanını ifade eder.
     
     

2. Bir şeyin görünen tarafı, dış yüzü: "Zâhir", bir şeyin yüzeysel, dıştan görülen tarafını belirtir. Bu anlamda, "bâtın" kelimesi ile karşıtlık oluşturur.

   • Örnek: "Zâhirde müsâviyse hakîkatte bir olmaz" (Dış görünüşte eşit olsalar da gerçekte aynı olmazlar).
     
     

3. Tasavvufî Anlamda: Tasavvuf literatüründe "zâhir", maddi dünyayı, görünür olanı ve dış dünyayı ifade eder. Buna karşılık "bâtın" ise gizli olan, manevi gerçekleri anlatır. Zâhir ile bâtın arasındaki bu karşıtlık, tasavvufî öğretilerde önemli bir yer tutar.

   • Örnek: "Âlem-i zâhir" (görünür âlem), fiziksel dünya anlamında kullanılır.
     
     

4. Tasavvuf Ehline Göre İşin Şeklinde Kalan Kişi: Tasavvufta "zâhir" kelimesi, yalnızca işin dış yüzüne bakan, derin manalara inemeyen kişileri tanımlamak için de kullanılır. Bu kişiler, mânâ ehli olmayan, yüzeysel bakan kişiler olarak değerlendirilir.
   
   

5. Allah'ın İsimlerinden Biri: "Zâhir", Allah’ın isimlerinden biri olup, "varlığı kâinatta açıkça görünen" anlamında kullanılır. Bu bağlamda, Allah’ın varlığının her şeyde aşikâr olduğunu ifade eder.

   • Örnek: "Sensin bâtın sensin zâhir / Varlık senin buyruk senin" (Aziz Mahmud Hüdâyî).
     
     

6. Anlaşılan, görünüşe göre, galiba: Zarf olarak kullanıldığında, "zâhir", bir olayın görünüşe dayalı yorumunu anlatır. Bu kullanım daha çok edebiyat ve günlük dilde yer alır.

   • Örnek: "Zâhir dışarıda verecekler diye huzurdan çıkar."
     
     

7. Elbette, şüphesiz: Bazı ağızlarda ve kullanımlarda "zâhir", "elbet" ya da "kesinlikle" anlamında kullanılır.

   • Örnek: "Bu parayı ödemeli zâhir, başka çaremiz yok."
     
     

Zâhir Kelimesinin Farklı Kullanımları

• Zâhir evliyâsı: Evliya olarak bilinen ama aslında manevi olarak olgunlaşmamış kişilere denir.
• Zâhir ilimleri: Tasavvuf dışındaki dinî ya da dünyevî ilimlerdir. Bu bilimler, bâtın ilmine kıyasla daha yüzeysel kabul edilir.
• Zâhir-bînâne: Bir şeyin sadece dış görünüşüne bakarak, yüzeysel olarak değerlendiren kişiler için kullanılan bir ifadedir.

TDK'ya Göre Zâhir Kelimesinin Anlamı

Türk Dil Kurumu (TDK), "zâhir" kelimesini birkaç farklı anlamda tanımlamaktadır:

1. Belli, aşikâr: Görünür, açık olan anlamında.
2. Dış yüz: Bir şeyin görünen yüzü, dış tarafı.
3. Kuşkusuz: Bazı ağızlarda "kesinlikle" anlamında kullanılır.

Zâhir Kelimesinin Farklı Dillerdeki Karşılıkları

• İngilizce: Apparent, outward, manifest.
• Fransızca: Apparent, manifeste.
• Almanca: Sichtbar, offensichtlich.
• Arapça: ظاهر (Zâhir).
  
  

"Zâhir" kelimesi, anlamı itibariyle hem günlük dilde hem de tasavvufî terminolojide geniş bir kullanım alanına sahip bir terimdir. Dış görünüş, açık olma, aşikâr olma gibi anlamlarıyla öne çıkan bu kelime, tasavvufî metinlerde de derin bir anlam içerir. "Bâtın" kelimesiyle karşıtlık oluşturması, onun içsel ve dışsal dünyalar arasındaki zıtlığı ifade etmek için sıklıkla kullanılmasına neden olmuştur. Hem edebiyatta hem de dinî metinlerde bu zıtlık önemli bir yer tutmaktadır.