Tuman nedir? Tuman kelimesinin anlamı nedir?

Tuman, Türkçe’de ağızlardan gelen bir kelime olup genellikle "don" ya da "şalvar" anlamında kullanılır. Tuman kelimesi, geniş bir etimolojik geçmişe sahiptir ve farklı Türk lehçelerinde ve bölgelerde çeşitli anlamlara bürünmüştür. Ayrıca, pantolon ve eteklik gibi farklı giyim eşyalarını ifade etmek için de kullanılabilir.

Tuman Kelimesinin Kökeni

Tuman kelimesinin kökeni Farsça "tunbān" sözcüğüne dayanmaktadır. Bu kelime, kısa iç donu veya güreşçilerin giydiği deri şalvar anlamında kullanılmaktadır. Farsçadan Türkçeye geçmiş olan bu kelime, Türk lehçelerinde ve halk ağzında küçük varyasyonlarla yaşamaya devam etmiştir. Ayrıca Kürtçede de "tȗman" olarak kullanılır.

Türkçe’de bu kelime, özellikle halk ağzında, farklı anlamlarla çeşitlenmiştir. Örneğin bazı bölgelerde tuman "pantolon", bazı yerlerde ise "eteklik" olarak anlam kazanmıştır.

Tuman Kelimesinin Farklı Bölgelerdeki Kullanımı

Tuman kelimesi, Türkiye’nin farklı bölgelerinde halk dilinde yaygın şekilde kullanılmaktadır:

• Don ya da şalvar anlamı: Karadeniz’den Güneydoğu Anadolu’ya kadar geniş bir coğrafyada kullanılır. Örneğin, Trabzon, Erzurum ve Malatya gibi illerde halk arasında "don" ya da "şalvar" anlamında sıkça dile getirilir.

• Pantolon: İzmir ve Afyon gibi şehirlerde, tuman kelimesi "pantolon" anlamında kullanılmaktadır.

• Eteklik: Iğdır ve Kars gibi bölgelerde "eteklik" anlamına gelir.

• Nem ya da çiy: İçel (Mersin) yöresinde "nem" veya "çiy" anlamını taşır.

• Duman: İçel’in Silifke ilçesi gibi bazı yerlerde "duman" anlamında kullanılır.

Tuman Kelimesinin Edebiyatta ve Folklorda Kullanımı

Tuman kelimesi, Türk halk edebiyatında ve şiirlerinde de kendine yer bulmuştur. Karacaoğlan’ın şu dizeleri, kelimenin halk kültüründeki önemini ve estetik bir obje olarak algılanışını ortaya koymaktadır:

Ayağına giymiş telli yemeni
Kaldıralım aralıktan gümânı
Ak topuk üstüne atlas tumanı
Döker gider yaylasına bir gelin

Bu dizelerde, tuman, bir giysi eşyası olarak zarafet ve güzellik sembolü haline gelmiştir.

Günlük Hayatta Tuman Kullanımı

Tuman kelimesi günümüzde eski sıklığında kullanılmasa da özellikle kırsal bölgelerde ve yaşlı nesil arasında hâlâ yaygındır. Kelimenin halk ağzındaki varyasyonları, yerel lehçelerin zenginliğini gösterir.

Türk Dil Kurumu’na Göre Tuman

Türk Dil Kurumu’nda tuman kelimesi, "don, şalvar" anlamında tanımlanmıştır. Kelimenin ağızlardan gelen anlamları ise çeşitlendirilmiş şekilde sözlükte yer alır.

Tuman Kelimesinin Diğer Dillerdeki Karşılıkları

• İngilizce: Short breeches (şort türü iç donu)
• Almanca: Kurze Hosen
• Fransızca: Culotte
• Arapça: توبان (tubbān)
• Farsça: تنبان (tunbān)
  
  

Tuman, hem Türkçe’nin etimolojik zenginliğini hem de halk dilindeki çeşitliliği yansıtan bir kelimedir. Farsça kökenli olmasına rağmen Türk kültüründe ve folklorunda derin bir yer edinmiştir. Farklı anlamlarıyla Türkiye’nin birçok yöresinde kullanılan tuman, sadece bir giyim eşyasını değil, aynı zamanda kültürel birikimi ve gelenekleri temsil eder.