Şirk nedir? Şirk kelimesinin anlamı nedir?

Şirk, Arapça kökenli bir kelime olup, Allah’a ortak koşma, yani Allah’tan başka ilahlara inanma veya Allah ile birlikte başka varlıkları da ilah olarak kabul etme anlamına gelir. İslam inancında şirk, en büyük günah olarak kabul edilir ve affedilmeyecek bir suç olarak değerlendirilir. Bu kavram, Allah’ın birliğine ve benzersizliğine inanmayı ifade eden tevhid inancının karşıtıdır ve İslam dininin en temel ilkesine aykırıdır.

Şirk Kavramının Kökeni ve Dil Bilgisi

• Kelime Kökeni: Şirk, Arapça “şirket” (ortaklık) kökünden gelir. Bu köken, şirk kavramının “ortak koşma” anlamını doğrudan yansıtır.
• Dil Bilgisi: Şirk, isim olarak kullanılır ve dinî bir kavramdır.

Şirk’in Anlamları ve Kullanım Alanları

Şirk kavramı, farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar taşıyabilir:

1. Allah’a Ortak Koşma: İslam inancında şirk, Allah’ın yanında başka varlıkları da ilah olarak kabul etmeyi ifade eder. Örneğin, putperestlik veya başka varlıkları Allah ile eş değer görme şirk olarak kabul edilir.

2. Çoktanrıcılık (Politeizm): Şirk, İslam inancına göre çoktanrıcılığı ve tanrıya eş koşmayı kapsar. İslam öncesi Arap toplumunda yaygın olan putperestlik ve çok tanrıcılık, şirk olarak kabul edilmiş ve İslam’ın gelmesiyle bu inançlar reddedilmiştir.

3. Gizli Şirk: İslam’da Allah’a açıkça ortak koşulmamakla birlikte, kişinin Allah’a karşı içten bir bağlılık göstermemesi, amellerinde riya (gösteriş) bulunması da gizli şirk olarak değerlendirilir. Gizli şirk, kişinin ibadetlerini yalnızca Allah rızası için yapmayıp insanların takdirini kazanmak için yapması anlamında kullanılır.

Şirk Kavramının İslam İnancındaki Yeri

İslam’da şirk, Allah’ın birliğine inanmayı ifade eden tevhid inancının tam zıttı olarak kabul edilir. Kur’an-ı Kerim’de, şirk en büyük günahlardan biri olarak nitelendirilmiş ve bu günahın Allah tarafından affedilmeyeceği bildirilmiştir. Şirk, İslam inancına göre insanı Allah’tan uzaklaştıran, kalbi kirleten ve ruhu yaralayan bir durumdur. Müslümanlar için tevhid inancı, yani Allah’ın birliğini ve tekliğini kabul etmek, İslam’ın en temel inanç ilkesi olduğu için şirkten kaçınmak esastır.

Örneğin, Aziz Mahmud Hüdâyî’nin dizelerinde şirk ve tevhid arasındaki bu karşıtlık şöyle dile getirilir:

"Sakın nefse inanma, kendini bildim sanma, şirk ateşine yanma, tevhîde gel tevhîde."

Şirk Koşmak ve Deyimler

Şirk kavramı günlük dilde "şirk koşmak" şeklinde bir deyim olarak da kullanılır. "Şirk koşmak", Allah’a ortak koşmak, Allah’ın yanında başka varlıklara da ilahlık atfetmek anlamına gelir. Bu ifade, İslam’da inanç esaslarının temel bir parçası olarak, kişinin Allah’tan başka hiçbir varlığı tanrı olarak kabul etmemesi gerektiğini anlatır.

Örneğin:

"İşittiği ezâ verici şeyler karşısında Allah’tan daha çok sabreden hiçbir kimse yoktur. Kendisine şirk koşanlara bile rızıklarını vermektedir."

Şirk’in Türleri

Şirk, İslam inancında iki temel başlık altında ele alınır:

1. Büyük Şirk: Allah’ın yanında başka varlıklara ilahlık atfetmek ve O’na eş koşmak. Bu, en büyük günah olarak kabul edilir ve İslam’ın temel inancına tamamen aykırıdır.

2. Küçük Şirk: Allah’ın varlığına inanmakla birlikte, ibadetlerde gösteriş yapmak, riya veya dünyevi çıkarlardan dolayı ibadet etmek. Küçük şirk, kişinin ibadetlerinde samimiyetsizlik ve içtenlikten uzak davranmasıdır.

Türk Dil Kurumu’na Göre Şirk Anlamı

Şirk: TDK’ya göre “Tanrı’nın birden çok olduğuna inanma, Tanrı’ya ortak koşma” anlamında kullanılır. Bu tanım, şirk kavramının İslam’daki temel anlamını yansıtır.

Şirk Kavramının Diğer Dillerdeki Karşılıkları

• Osmanlıca: Şirk (ﺷﺮﻙ)
• İngilizce: Polytheism, Associationism (Allah’a eş koşma)
• Arapça: شرك (Shirk)
• Farsça: شرک (Shirk)
  
  

Şirk, İslam inancında Allah’ın birliğine karşı yapılan en büyük ihlal olarak görülür. Tevhid inancı, yani Allah’ın birliğine inanmak, İslam dininin temel taşını oluşturur ve şirkten sakınmak İslam’da büyük bir önem taşır. Allah’a ortak koşmamak ve ibadetlerde samimi, içten olmak, İslam’da bir Müslümanın sahip olması gereken en temel niteliklerden biridir. Bu nedenle, şirk kavramı İslam dünyasında büyük bir hassasiyetle ele alınır.