Rana ne demek? Rana kelimesinin ve isminin anlamı nedir?
Rânâ, Arapça kökenli bir sıfattır ve Türkçede "güzel, hoş, latif, parlak, revnaklı" gibi anlamları ifade eder. Eskiden Arapçada "bön ve ahmak olmak" anlamını içeren ru‘ūnet kelimesinden türemiştir; fakat anlamında bir iyileşme yaşanarak "hoş, güzel, göze hoş gelen" gibi olumlu bir anlama bürünmüştür. Türk edebiyatında sıkça kullanılan rânâ kelimesi, güzellik ve zarafeti betimlemek için tercih edilen zarif bir kelimedir.
Örnek Cümleler:
- "Gözleri öylesine rânâydı ki, her bakanı kendine hayran bırakıyordu."
- "Rânâ bir bahçede gül-i rânâ açar gibi parlıyordu."
Rânâ Kelimesinin Kökeni
Rânâ kelimesinin kökeni Arapçaya dayanır. Arapça "ru‘ūnet" kelimesinden türetilmiş ve bu kök, başlangıçta "ahmak, bön kadın" gibi olumsuz anlamlar içermiştir. Ancak zamanla er‘an ve ra‘nā biçimlerinde değişime uğrayarak anlamını yumuşatmış ve güzellik ile estetik bir değer kazanmıştır. Osmanlı döneminde, özellikle şiirlerde ve edebi eserlerde, bu kelimenin estetik anlamı benimsenmiş ve güzelliği betimlemek için kullanılmıştır.
Rânâ Kelimesinin Edebiyatta Kullanımı
Rânâ kelimesi, Osmanlı ve divan edebiyatında sıkça kullanılan bir tabirdir. Güzelliği ve zarafeti vurgulamak için kullanılan rânâ, özellikle çiçekler, özellikle güller gibi doğa unsurlarıyla ilişkilendirilmiştir. Şairler, bir güzeli veya güzel bir manzarayı tasvir ederken "gül-i rânâ" veya "nergis-i rânâ" gibi ifadelerle onun göze hitap eden estetiğini ortaya koymuşlardır.
Edebi Örnekler:
- "Nergis-i ra’nâ mı yeğdir yâ senin elâ gözün." — Ahmedî
- "Reng ü bûdur güle ziynet güzele hüsn ü bahâ / Gül denir her güle ammâ gül-i ra’nâ denmez." — Pertev Paşa
Bu dizelerde, rânâ kelimesi bir gülün veya gözlerin güzelliğini anlatmak için kullanılmıştır. Şairler, bu kelime aracılığıyla güzelliği yalnızca estetik bir unsur değil, aynı zamanda duygusal bir çekicilik olarak betimlemişlerdir.
Rânâ Kelimesinin Günlük Dil ve İsim Olarak Kullanımı
Rânâ kelimesi, anlamı ve güzel tınısı sebebiyle kişilere verilen isimler arasında da yer bulur. Özellikle kız çocuklarına verilen bir isim olarak Rana, günümüzde "güzel, göze hoş görünen" anlamıyla tercih edilmektedir.
Rânâ Kelimesinin TDK’deki Tanımı
Türk Dil Kurumu (TDK) Rânâ kelimesini "güzel, hoş, latif, parlak, revnaklı" anlamında sıfat olarak tanımlar. TDK’nin bu açıklaması, kelimenin edebi kullanımında da görülen güzellik ve hoşluk anlamını doğrulamaktadır.
Rânâ Kelimesinin Diğer Dillerdeki Karşılıkları
- İngilizce: beautiful, charming
- Fransızca: charmant(e), beau(belle)
- Almanca: schön, reizend
- İspanyolca: hermoso(a)
- Arapça: رَائِعَة (ra'ia)
- Rusça: прекрасный (prekrasnyy)
- İtalyanca: affascinante
Rânâ kelimesi, zarafeti ve güzelliği betimlemek için kullanılan, edebi değer taşıyan bir sıfattır. Osmanlı şiir geleneğinde güller ve çiçeklerle ilişkilendirilen bu kelime, güzelliği somut bir şekilde ifade etmekte kullanılmıştır. Günümüzde ise özellikle kız çocuklarına isim olarak verilmeye devam eden rânâ, anlam itibarıyla "göze hoş görünen" güzellikleri anlatır.