Nihan ne demek? Nihan kelimesinin anlamı nedir?

Nihan, Farsça kökenli bir sıfat olup, Türkçede "gizli", "saklı" ve "görünmeyen" anlamlarına gelir. Kelime, edebi ve manevi metinlerde sıkça kullanılmış, özellikle tasavvufi ve mistik anlamlarda önemli bir yer edinmiştir. Eski Türk edebiyatında da geniş bir kullanım alanı bulan nihan, sır ve gizlenme gibi derin anlamlar taşıyan bir terim olarak dikkat çeker. Bu makalede, nihan kelimesinin kökeni, anlamları, edebi kullanımları ve tarihsel bağlamı detaylı bir şekilde incelenecektir.

Nihan Kelimesinin Kökeni ve Yapısı

Nihan kelimesi, Farsça "nihān" (نِهَان) kelimesinden gelir ve "gizli", "saklı" anlamlarını taşır. Farsça'da günlük dilde de kullanılan bu kelime, Osmanlıca ve klasik Türk edebiyatında, özellikle tasavvufî metinlerde sıklıkla yer bulmuştur.

Dil Bilgisel Kategorisi

Nihan, dil bilgisi açısından bir sıfat ve bazen de isim olarak kullanılır. Sıfat olarak, gizli ve saklı olan şeyleri tanımlarken, isim olarak da bir sırrı ya da gizemi ifade edebilir.

Nihan Kelimesinin Anlamları

Nihan kelimesi, Türkçede üç temel anlamda kullanılır:

1. Gizli, saklı, gizlenmiş: Bir şeyin açıkta olmaması, görünmemesi ya da gizlenmiş olması anlamına gelir. Bu anlamda nihan, fiziksel ya da manevi bir gizliliği ifade edebilir.

   • Örnek: Âşık Ömer'in "Birisin ye birisin yedir birin et nihan" dizesinde, "nihan" kelimesi bir şeyi saklama anlamında kullanılmıştır.
     
     

2. Görünmeyen, göz önünde olmayan: Bu kullanımda nihan, gözle görülmeyen, fakat var olan şeyleri tanımlar. Tasavvufî anlamda Allah’ın zâtının bilinmezliği ve görünmezliği bu kelime ile ifade edilebilir.

   • Örnek: Abdülhak Hâmit'in "Hüsnün görünür de sen nihansın" ifadesinde, güzelliğin görünür, fakat kendisinin (sevgilinin) gizli olduğu anlatılmaktadır.
     
     

3. Sır: Bu kullanımda, nihan kelimesi bir gizem ya da sır anlamına gelir. Tasavvuf edebiyatında, kalpte saklı olan sırlar, maneviyatın derinliklerine işaret eder.

   • Örnek: Cemâleddîn-i Uşşâkî'nin "Hakkın yolun arar isen dilde nihan içindedir" dizesinde, nihan kelimesi, hakikatin gizli bir sır olduğuna işaret eder.
     
     

Nihan Kelimesiyle İlgili Bazı Deyimler ve İfadeler

• Nihan etmek (eylemek): Gizlemek, saklamak. Bir şeyi ya da durumu başkalarından saklamak anlamında kullanılır.

  • Örnek: "Âdemi âlemde ayân eyledi / Kendini âdemde nihân eyledi" (Hersekli Ârif Hikmet). Burada Allah’ın kendisini insanda gizlemesi anlatılmaktadır.
    
    

• Nihan olmak: Gizlenmek, görünmez olmak. Bir kişinin ya da nesnenin görünmez hale gelmesi veya ortadan kaybolması anlamına gelir.

  • Örnek: Muallim Nâci'nin "Ben nihân oldumsa âsârım nihân olmaz durur" ifadesinde, kişinin görünmez olsa da eserlerinin kalıcı olduğuna vurgu yapılmıştır.
    
    

• Nihan-ender-nihan: Sır içinde sır, çok gizli anlamında kullanılır. Tasavvufta, ilahi hakikatlerin derinliğini ve gizliliğini ifade eder.

  • Örnek: Eşrefoğlu Rûmî'nin "Nihandır aşk nihân-ender-nihandır" dizesi, aşkın çok derin bir sır olduğunu ve kolayca anlaşılamayacağını ifade eder.

Nihan Kelimesinin Edebi ve Şiirsel Kullanımı

Nihan kelimesi, özellikle divan edebiyatı ve tasavvufî şiirlerde sıkça karşımıza çıkar. Şairler, gizemli, derin ya da görünmeyen duyguları, aşkı ve manevi halleri anlatırken nihan kelimesini kullanmışlardır. Sevgilinin yüzü ya da güzelliği "gizlenmiş" olarak tanımlanmış, ilahi aşkın sırrı nihan kelimesiyle betimlenmiştir.

Örnekler:

• Süleyman Çelebi: "Her ne kim var âşikâre vü nihan / Yer ü gök ü arş u ferş ü ins ü can" ifadesiyle, varlık âlemindeki her şeyin hem aşikâr hem de gizli olduğu anlatılır. Bu, Allah’ın hem her yerde olduğunu hem de gözle görülmeyen bir sıfat taşıdığını ifade eder.

• Fıtnat Hanım: "Hum-ı devâtta gencîne-i nihan buldum" dizelerinde, bir mürekkep hokkası içinde saklı bir hazine bulmak, gizemli ve derin bir keşfi ifade eder.

Bu örnekler, nihan kelimesinin gizem ve derin anlamları ifade etmek için ne kadar sık kullanıldığını gösterir. Edebiyatın bu kelimeyi kullanmadaki amacı, hem aşkın hem de manevi derinliklerin görünmeyen tarafını vurgulamaktır.

Nihan Kelimesinin TDK'ya Göre Anlamı

Türk Dil Kurumu'na göre, nihan kelimesi şu anlama gelir:

• Nihan: Gizli, saklı.

Bu tanım, kelimenin en temel anlamını yansıtır ve hem fiziksel hem de manevi gizliliği ifade eder.

Nihan Kelimesinin Farklı Dillerdeki Karşılıkları

• İngilizcesi: Hidden, Secret, Concealed
• Almancası: Versteckt, Geheim
• Fransızcası: Caché, Secret
• İspanyolcası: Oculto, Secreto
• İtalyancası: Nascosto, Segreto
• Rusçası: Скрытый (Skrytyy), Тайный (Taynyy)
• Arapçası: مخفي (Makhfi), سري (Sirri)
• Flemenkçesi: Verborgen, Geheim
• Çince: 隐藏的 (Yǐncáng de), 秘密的 (Mìmì de)

Bu dillerde nihan kelimesi, gizli ya da saklı anlamlarına gelen karşılıklarıyla örtüşmektedir.

Nihan Kelimesinin Günlük Hayatta Kullanımı

Nihan kelimesi, günümüzde günlük dilde sıkça kullanılmamakta olup, daha çok edebi metinlerde ve tasavvufi söylemlerde yer bulur. Ancak, eski metinlerde, şiirlerde ve edebiyatın çeşitli türlerinde hala etkili bir kelime olarak karşımıza çıkar. Nihan kelimesi, estetik bir dilde ya da derin bir manevi anlamı ifade etmek için kullanıldığında, duygusal ve sanatsal bir değeri olan kelime olarak önemini korur.

Örnek Cümleler:

1. Bu aşkın derinliği, kalbimde nihan kalacak bir sırdır.
2. Onun güzelliği, gözlerden nihan bir mücevher gibiydi.
   
   

Nihan, Farsça kökenli bir sıfat olup, "gizli", "saklı" ve "sır" anlamlarını taşır. Divan edebiyatı ve tasavvufî şiirlerde sıkça kullanılan bu kelime, manevi derinliği, aşkın gizemini ve ilahi hakikatlerin anlaşılmazlığını betimlemek için tercih edilmiştir. Günümüzde daha çok edebi bir terim olarak karşımıza çıkan nihan, eski metinlerdeki kullanımında derin anlamlar barındırır ve hem fiziksel hem de ruhsal gizliliği anlatan çok yönlü bir terimdir.