Münezzeh ne demek? Münezzeh kelimesinin anlamı nedir?
Münezzeh kelimesi, Arapça kökenli bir sıfat olup eksiklik, noksanlık, kötülük gibi olumsuz durumlardan uzak olmayı ifade eder. Dini bağlamda ise Allah’ın insanlara özgü her türlü eksiklikten ve ihtiyacından arındırılmış olduğunu belirtir.
Bu kelime, günlük dilde daha çok soyut ve yüce kavramlarla birlikte kullanılır. Örneğin, bir kişinin çıkar ilişkilerinden münezzeh olması, onun menfaatlerden uzak, saf bir karaktere sahip olduğunu gösterir.
Münezzeh Kelimesinin Kökeni
Münezzeh, Arapça tenzih (تَنْزِيه) kökünden türemiştir. Tenzih, "arınma, temizlenme, uzaklaşma" anlamına gelir. Kelime, özellikle İslam düşüncesinde Allah’ın insanî özelliklerden uzak olduğunu ifade etmek için kullanılmıştır.
Arapça'da münezzeh, "kötü sıfatlardan uzaklaştırılmış, saf ve temiz" anlamında bir sıfattır. Bu anlam, Osmanlı Türkçesi’nden günümüz Türkçesine geçerek korunmuştur.
Münezzeh Kelimesinin Dilbilgisel Özellikleri
- Türü: Sıfat
- Kullanım Alanları: Dini, edebi, günlük dil
- Eş Anlamlıları: Arınmış, saf, lekesiz, kusursuz
- Zıt Anlamlıları: Kusurlu, eksik, noksan
Münezzeh Kelimesinin Dini ve Felsefi Boyutu
İslam terminolojisinde münezzeh kelimesi, Allah’ın noksan sıfatlardan uzak olduğunu belirtmek için sıkça kullanılır. İslam inancına göre Allah, insanlara özgü hiçbir eksikliği barındırmaz ve tüm kavramların üstündedir.
Tasavvufta da münezzeh kavramı önemli bir yere sahiptir. Süleyman Çelebi’nin Mevlid adlı eserinde bu kavram şu şekilde geçmektedir:
"Her tasavvurdan münezzeh Hak’tır ol / Âlem üzre hâkim-i mutlaktır ol."
Bu beyitte Allah’ın tüm insanî özelliklerden arınmış olduğu vurgulanmaktadır.
Günlük Hayatta Münezzeh Kelimesinin Kullanımı
Münezzeh kelimesi, dini kullanımların dışında, insan karakteri ve etik değerlerle ilgili durumlarda da kullanılır. Örneğin:
- "O, yalan ve riyadan münezzeh bir insandır."
- "Sanat, çıkar ilişkilerinden münezzeh olmalıdır."
Bu kullanımlarda münezzeh, bir şeyin menfaatlerden, çıkarcılıktan ve kötü etkilerden uzak olduğunu anlatır.
Münezzeh Kelimesinin TDK Tanımı
Türk Dil Kurumu'na (TDK) göre münezzeh kelimesinin iki anlamı vardır:
- Eksiklik, kötülük vb. şeylerden uzak olan.
- (Dini) Allah için, insanlara özgü her türlü sıfat ve noksanlıktan uzak olan.
Münezzeh Kelimesinin Farklı Dillerde Karşılıkları
- Osmanlıca: (ﻣﻨﺰّﻩ)
- Arapça: مُنَزَّه (munezzeh)
- İngilizce: "Exempt, free from" veya "Transcendent"
- Almanca: "Makellos" veya "Erhaben"
- Fransızca: "Exempt de" veya "Transcendant"
- İspanyolca: "Inmaculado" veya "Trascendente"
- İtalyanca: "Immacolato" veya "Trascendente"
- Rusça: "Безупречный" (bezuprechnyy) veya "Трансцендентный" (transcendentnyy)
- Çince: "超然的" (chāorán de) veya " 瑕疵的" (wú xiácī de)
Münezzeh kelimesi, hem dini hem de ahlaki bir kavram olarak, eksikliklerden arınmış ve yüceltilmiş anlamlar taşır. Dini bağlamda Allah’ın her türlü noksanlıktan uzak olduğu ifade edilirken, günlük hayatta ise insanlar veya nesneler için kusursuz, saf ve çıkar ilişkilerinden bağımsız anlamında kullanılır.
Bu kelimenin kökeni Arapçaya dayanmakta olup, Osmanlı Türkçesinden günümüze kadar anlamını büyük ölçüde korumuştur. Gerek edebiyatta gerekse günlük konuşmalarda anlam derinliği taşıyan bir kelime olarak varlığını sürdürmektedir.