Matiz ne demek? Matiz nedir?
"Matiz" kelimesi, Türkçede pek sık kullanılmayan ancak anlamını bilmekte fayda olan bir sözcüktür. Bu makalede "matiz" kelimesinin kökenini, anlamını, kullanım alanlarını ve tarihsel bağlamını inceleyeceğiz. Aynı zamanda, Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğündeki tanımını ve kelimenin çeşitli dillerdeki karşılıklarını da ele alacağız.
Matiz Kelimesinin Kökeni ve Anlamı
Matiz Kelimesinin Kökeni
"Matiz" kelimesi, Arapça kökenlidir. Arapça "meṭīs" kelimesinden türemiştir ve bu kökeniyle eski Türkçe metinlerde de yer alır. İlk anlamıyla "sarhoş" anlamını taşır ve daha çok halk dilinde kullanılan bir terimdir. Eskiden içkiye düşkün ya da sürekli sarhoş gezen kişilere "matiz" denirdi.
TDK'ya Göre Matiz Kelimesinin Anlamı
Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde matiz şu şekilde tanımlanır:
- Sarhoş.
Bu anlamı ile kelime, daha çok içki nedeniyle bilincini kaybetmiş ya da sarhoş olmuş bir kişinin halini tanımlamak için kullanılır. Günümüzde pek sık kullanılmayan bu kelime, daha çok eski dönemlerde halk arasında yaygın olarak kullanılmıştır.
Örnek Cümleler:
- Gece yarısı matiz bir şekilde sokakta yürüyordu.
- Meyhaneden matiz bir halde çıktı ve eve doğru sendeleyerek yürüdü.
Matiz Kelimesinin Kullanım Alanları
Günlük Hayatta Matiz
Geçmişte "matiz" kelimesi, içki tüketiminin aşırıya kaçtığı durumları ya da içkiye düşkün kişileri tanımlamak için kullanılırdı. Özellikle Osmanlı döneminde ve eski Türk edebiyatında sarhoş anlamında sıkça kullanılan bu kelime, halk dilinde mizahi veya eleştirel bir üslup kazanmıştı. Günümüzde, matiz kelimesi modern Türkçede yerini "sarhoş" gibi daha yaygın kelimelere bırakmıştır.
Örnek cümle:
- Matiz olmuş adamcağız, düştüğü yerden kalkmaya çalışıyordu.
Edebiyatta ve Sanatta Matiz
Edebiyatta matiz kelimesi, içkiye düşkünlükle ilgili karakter tasvirlerinde veya hicivsel anlatımlarda kullanılmıştır. Bu anlamda, sarhoşluğu abartan ya da sürekli sarhoş olan kişilerin betimlenmesinde önemli bir yer tutar.
Tarihsel Bağlamda Matiz
Matiz kelimesi, Osmanlı döneminde ve sonrasında halk arasında yaygın olarak kullanılan bir kelimeydi. O dönemlerde içkiye olan düşkünlük ve sarhoşluk durumları daha renkli ve eleştirel bir şekilde ifade edilirdi. Matiz kelimesi de, özellikle içkiye aşırı düşkünlük gösteren kişileri tanımlamak için sıklıkla tercih edilirdi.
Matiz Kelimesinin Modern Dildeki Yeri
Günümüz Türkçesinde "matiz" kelimesi eski popülaritesini kaybetmiş, yerini "sarhoş" gibi daha sık kullanılan kelimelere bırakmıştır. Ancak edebiyatta ve nostaljik ifadelerde hala yer bulabilir.
Matiz İle İlgili Diğer Kavramlar
Matiz kelimesi, anlam bakımından bazı yakın kavramlarla ilişkili olabilir. Örneğin:
Sarhoş
"Matiz" kelimesinin günümüz Türkçesindeki en yaygın karşılığı "sarhoş" kelimesidir. Bu kelime, alkol alımı nedeniyle bilincini kaybetmiş ya da dengesini yitirmiş kişileri tanımlar.
Mest
"Mest" kelimesi de matiz ile benzer bir anlama sahiptir, ancak daha çok aşırı sarhoşluk ya da içki keyfi anlamında kullanılır.
Matiz Kelimesinin Çeşitli Dillerdeki Karşılıkları
İngilizce
- Drunk, intoxicated
Almanca
- Betrunken
İspanyolca
- Borracho
Arapça
- سكران (Sakran)
Rusça
- Пьяный (Pyanyy)
İtalyanca
- Ubriaco
Flemenkçe
- Dronken
Çince
- 醉酒的 (Zuìjiǔ de)
"Matiz" kelimesi, Türkçede Arapça kökenli olup geçmiş dönemlerde içkiye aşırı düşkün, sürekli sarhoş olan kişileri tanımlamak için kullanılmış bir terimdir. Günümüzde bu kelime, yerini "sarhoş" gibi daha yaygın kullanılan kelimelere bırakmış olsa da edebi metinlerde ve nostaljik anlatımlarda yer bulabilir.
TDK Tanımıyla Matiz
Türk Dil Kurumu'na göre matiz, "sarhoş" anlamına gelir. Bu tanım, kelimenin kökeni ve kullanım alanlarıyla da örtüşmektedir. Matiz, eskiden daha yaygın olarak kullanılsa da modern dilde yerini daha sade ifadeler almıştır.
Sarhoşluk, içkiye düşkünlük ya da bilincini kaybetme durumlarını anlatmak için kullanılan bu kelime, tarihsel ve kültürel açıdan da Türk dilinde bir iz bırakmıştır.