Kadim ne demek? Kadim kelimesinin anlamı nedir?

Kadim kelimesi, Arapça kökenli bir sıfattır ve "eski olmak" anlamına gelen "ḳidem" kelimesinden türemiştir. Kadim, hem fiziksel varlıklar hem de soyut kavramlar için kullanılan, geçmişe dayanan ya da ezelî olan bir niteliği ifade eder. Türkçede tarih, felsefe, edebiyat gibi birçok alanda anlam derinliği olan bir sözcüktür. Ayrıca, zamansal bağlamda da başlangıcı olmayan ya da uzun bir süre önce var olmuş şeyler için tercih edilen bir terimdir.

Kadim Nedir?

Kadim, en temel anlamıyla "geçmişi çok eskiye dayanan" veya "eskiden beri var olan" anlamına gelir. Bir şeyin köklü, uzun süreli veya tarihsel olarak önemli olduğunu belirtmek için kullanılır. Hem somut nesneler hem de soyut kavramlar için kullanılabilen bu kelime, derin bir tarihsel veya manevi bir değere işaret eder.

Kadim Kelimesinin Tarihsel Kullanımı

Kadim, Türk kültüründe ve edebiyatında eski ve köklü değerlere vurgu yapmak için sıkça kullanılan bir kelimedir. Örneğin, Ömer Seyfeddin’in eserinde kadim milletlerden biri olarak İran’dan söz edilir:
"Üç bin senedir yaşayan kadim bir milleti vîran eden Îran’ı haritadan silmek, yeryüzünden kaldırmak için ittifak ediyorlardı."
Bu cümlede, kadim kelimesi İran’ın uzun ve köklü bir tarihe sahip olduğunu vurgular. Aynı zamanda, edebi bir dilde tarihi süreçlerin ve köklü uygarlıkların yok edilişini ifade ederken kullanılır.

Kadim, yalnızca bir zaman dilimini değil, aynı zamanda bu geçmişe bağlı olan derin kültürel birikimi de işaret eder. Nezihe Araz’ın şu cümlesinde olduğu gibi, kadim kelimesinin sıcak, etkileyici ve derin anlamları da vardır:
"Bu kadim sözcüğünü ne kadar çok seviyorum. ‘Eski’ demek; ama nedense bana eskiden daha sıcak, daha etkili, daha derin anlamlarla yüklü geliyor."

Kadim Kelimesinin Anlamları

1. Geçmişi Uzun Zamana Dayanan, Eski

Kadim kelimesi, tarih boyunca var olmuş, uzun süreli bir geçmişi olan varlıkları veya kavramları ifade eder. Eski kitaplar, tarihi eserler, köklü aileler gibi birçok bağlamda bu anlamda kullanılır. Örneğin:
"Loş bir sahhaf dükkânının içinde rutûbet ve toz kokulu kadim ciltler beni aksırtarak el yazması dîvanlar arardım." (Rûşen E. Ünaydın)
Bu örnekte, kadim kelimesi eski ve değerli kitaplar için kullanılmıştır.

2. Başlangıcı Olmayan, Ezelî, Zaman Üstü

Kadim, ayrıca başlangıcı olmayan, ezelî olan ve zaman kavramını aşan varlıklar veya durumlar için de kullanılır. Özellikle dini bağlamda "kelâm-ı kadim", yani "ezelî söz" anlamında Kur'an-ı Kerim'e atıfta bulunulur. Bu bağlamda, kadim kelimesi sonsuz, zamanın ötesinde olan bir durumu ifade eder:
"Kelâm-ı kadim: “Ezelî söz” Kur’ân-ı Kerîm."

3. Eski Zaman (İsim Olarak Kullanımı)

Kadim kelimesi, aynı zamanda "eski zaman" anlamında bir isim olarak da kullanılır. "Kadimden beri" ifadesi, bir durumun veya ilişkinin çok eski zamanlardan beri süregeldiğini belirtir. Örneğin:
"Kadimden beri bu topraklarda barış içinde yaşamışlardı."
Bu cümlede, kadim kelimesi geçmiş zaman dilimini ifade etmek için kullanılmıştır.

Kadim Kelimesinin Tamlamalarda Kullanımı

Kadim kelimesi, tamlamalar içinde de sıkça yer alır. Kadîme ve Kadîmen kelimeleri, kadim kelimesinin müennes şekli ya da zarf hali olarak tamlamalarda kullanılır. Örneğin, "ezmine-i kadîme" ifadesi "eski çağlar" anlamına gelir. Ahmet Haşim, kadim kelimesinin bu kullanımını şu şekilde ifade eder:
"Türk edebiyâtı (…) âdeta âsâr-ı kadîme taharriyâtına mahsus bir harâbe hâline gelmiştir."

Kadim Kelimesinin Günlük Hayatta Kullanımı

Kadim kelimesi, edebi ve felsefi metinlerde olduğu kadar günlük dilde de eski dostluklar veya uzun süreli ilişkiler için kullanılır. Kadim dost ya da kadim arkadaş gibi ifadeler, bu kişilerle olan ilişkinin eskiden beri süregeldiğini ve güçlü bir bağa işaret eder. Aydın Boysan’ın bir örneğinde bu anlam görülür:
"İki hanım arkadaş rastlaşıyorlar, birbirinden saklısı gizlisi olmayan iki kadim arkadaş."
Bu kullanım, kelimenin günlük hayattaki sıcak ve anlam dolu bir bağlamda kullanılabileceğini gösterir.

Kadim Kelimesinin TDK'daki Anlamı

Türk Dil Kurumu (TDK), kadim kelimesini şu şekilde tanımlar:
"Çok eski zamanda var olmuş veya eskiden beri var olan; bayrı."
Bu tanım, kadim kelimesinin genel kullanımını özetlerken, kelimenin hem maddi hem de manevi derinlik taşıyan bir geçmişe işaret ettiğini gösterir.

Kadim Kelimesinin Diğer Dillerde Karşılıkları

• İngilizcesi: Ancient
• Arapçası: قديم (kadim)
• Fransızcası: Ancien
• İspanyolcası: Antiguo
• İtalyancası: Antico
• Almancası: Alt oder Uralte
• Farsçası: قدیمی (qadimi)
  
  

Kadim, Türkçede hem edebi hem de günlük kullanımda geniş anlamlar taşıyan bir kelimedir. Eski ve köklü olanı ifade etmek için kullanılırken, aynı zamanda zamansız ve ezelî olan şeylere de atıfta bulunur. Kadim kelimesi, kültür, tarih ve insan ilişkileri bağlamında derin bir anlam taşır ve her kullanımıyla geçmişin izlerini bugüne taşır.