Evde otizm testi nasıl yapılır?

Evde otizm testi yapmak, yalnızca otizmin belirtilerini erken fark etmek için yararlı olabilir, ancak kesin bir teşhis koymak için yeterli değildir. Otizm teşhisi, genellikle profesyonel bir değerlendirme süreci gerektirir ve bu sürece psikiyatristler, çocuk doktorları ve nörogelişim uzmanları dahil olur. Ancak, ebeveynler evde çocuklarının gelişiminde bazı belirtileri gözlemleyerek, erken aşamada otizm şüphesini fark edebilirler. Evde yapılan testler, sadece çocuklarda otizm belirtilerini gözlemlemek ve uzmanlara danışma ihtiyacını anlamak için kullanılmalıdır.

Evde Kullanılabilecek Otizm Belirti Kontrol Listeleri

Evde, otizm belirtilerini değerlendirmede yardımcı olabilecek bazı kontrol listeleri ve tarama testleri mevcuttur. Bu testler, otizm belirtilerinin varlığını değerlendirmek için kullanılan basit gözlem araçlarıdır. Aşağıda, evde kullanılabilecek bazı temel testleri ve kontrol listelerini bulabilirsiniz:

1. M-CHAT-R (Modified Checklist for Autism in Toddlers - Revised)

M-CHAT-R, özellikle 16-30 aylık çocuklar için otizm belirtilerini taramak amacıyla kullanılan bir anket testidir. Bu test, çocuklarda otizm spektrum bozukluğunun olası belirtilerini belirlemek için yaygın olarak kullanılır ve ebeveynler tarafından evde uygulanabilir. Test, aşağıdaki gibi soruları içerir:

• İsimle seslendiğinizde çocuğunuz size bakıyor mu?
• Çocuğunuz, ilgisini çekmeyen bir nesne veya olaya işaret ediyor mu?
• Çocuğunuz oynarken hayali oyunlar (örneğin, oyuncaklarla yemek yapma) oynuyor mu?
• Çocuğunuz başka insanlarla göz teması kuruyor mu?
• Çocuğunuzun rutinlerinde bir değişiklik olduğunda aşırı tepki veriyor mu?

Bu ve benzeri sorular, çocuğunuzda otizm belirtileri olup olmadığını anlamanıza yardımcı olabilir. Ancak, sonuçlar sadece bir göstergedir ve kesin bir teşhis için bir uzmana başvurmak gerekir.

M-CHAT-R anketine çevrimiçi olarak birçok kaynaktan ulaşabilir ve çocuğunuzdaki belirtileri değerlendirmek için kullanabilirsiniz.

2. Otizm Belirti Gözlem Listesi (2-5 Yaş Arası)

Otizmin yaygın belirtilerini gözlemlemek için aşağıdaki kontrol listesini evde kullanabilirsiniz. Bu liste, çocuğunuzun davranışlarını gözlemlemenize yardımcı olabilir.

Sosyal İletişim ve Etkileşim:

• İsimle seslendiğinizde yanıt vermiyor.
• Göz teması kurmakta zorlanıyor.
• Başkalarıyla oyun oynamakta isteksiz veya zorlanıyor.
• Kendi başına oynamayı tercih ediyor.
• İşaret ederek ya da başkalarının dikkatini çekmek için iletişim kurmuyor.
• Duygularını ifade etmekte zorlanıyor ya da başkalarının duygularını anlamıyor.

Dil ve İletişim:

• Kısıtlı kelime dağarcığı kullanıyor veya hiç konuşmuyor.
• Kelimeleri anlamak ya da cümleler oluşturmakta zorluk çekiyor.
• Konuşurken tekrarlayan cümleler ya da kelimeler kullanıyor (ekolali).
• Daha önce kazandığı dil becerilerini kaybediyor.

Tekrarlayıcı ve Sınırlı Davranışlar:

• Aynı hareketleri (el çırpma, dönme gibi) sürekli tekrar ediyor.
• Rutinlere aşırı bağlı ve rutinlerdeki küçük değişikliklere bile tepki veriyor.
• Sınırlı ilgi alanlarına yoğun bir şekilde odaklanıyor.
• Oyuncakları veya nesneleri sıraya dizme, döndürme gibi alışılmadık şekillerde kullanıyor.

Duyusal Hassasiyet:

• Yüksek sesler, parlak ışıklar ya da belirli dokular karşısında aşırı hassasiyet gösteriyor.
• Farklı dokulara dokunmaktan kaçınıyor veya belirli kıyafetleri giymek istemiyor.

3. Göz Teması ve İsimle Çağırma Testi

• Göz Teması: Çocuğunuzla etkileşim kurarken, onun göz temasını ne kadar süreyle sürdürebildiğini gözlemleyin. Otizmli çocuklarda genellikle göz teması kurma ve sürdürmede zorluk olabilir.
• İsimle Seslenme: Çocuğunuza adını söylediğinizde nasıl tepki verdiğini gözlemleyin. Genellikle otizmli çocuklar, kendi isimlerine yanıt vermekte zorlanabilir.

4. İşaret Etme ve Paylaşma Testi

Otizmli çocuklarda işaret etme ve ilgi çekme becerileri genellikle gelişmemiştir. Çocuğunuza bir nesne ya da hayvan gösterin ve sizin de o nesneye bakmanızı bekleyip beklemediğini gözlemleyin. Otizmli çocuklar genellikle bu tür sosyal paylaşım davranışlarını sergilemezler.

5. Oyun Davranışlarını Gözlemleme

Çocuğunuzun oyuncaklarla nasıl oynadığını izleyin. Otizmli çocuklar genellikle oyuncakları alışılmadık şekillerde kullanır ve hayali oyunlar oynamakta zorlanır. Örneğin, arabaları sıraya dizmek veya sadece tekerleklerini döndürmek gibi.

Evde Yapılan Test Sonuçlarına Göre Ne Yapmalısınız?

Evde yapılan bu tür gözlem testleri, sadece erken uyarı işaretlerini fark etmenize yardımcı olabilir. Ancak bu tür değerlendirmeler kesin bir otizm teşhisi koymak için yeterli değildir. Eğer çocuğunuzda otizm belirtilerini fark ediyorsanız, bir uzmana başvurmanız ve profesyonel bir değerlendirme talep etmeniz önemlidir.

Profesyonel Değerlendirme Aşamaları

Bir uzmana başvurulduğunda, aşağıdaki değerlendirme aşamaları takip edilebilir:

1. Gelişimsel Tarama: Çocuğunuzun sosyal, dil ve motor becerilerinin genel gelişimi değerlendirilir.
2. Resmi Otizm Tanı Testleri: Uzmanlar, otizm teşhisi için yapılandırılmış testler ve gözlem araçları kullanır (örneğin, ADOS - Autism Diagnostic Observation Schedule).
3. Multidisipliner Yaklaşım: Otizm teşhisi genellikle birden fazla uzman tarafından yapılır. Bu uzmanlar arasında çocuk psikiyatristi, nörolog, psikolog ve özel eğitim uzmanları bulunabilir.

Evde yapılan otizm testleri ve gözlemler, ebeveynlerin çocuğundaki olası otizm belirtilerini fark etmesine yardımcı olabilir. Ancak kesin bir teşhis koyabilmek için mutlaka bir uzmana danışmak gereklidir. Erken teşhis ve müdahale, otizmli çocukların gelişiminde büyük fark yaratabilir, bu nedenle otizm belirtilerinden şüpheleniyorsanız, çocuğunuzu değerlendirme sürecine yönlendirmek önemlidir.