El ayak hastalığı nedir? Belirtileri nelerdir?
El Ayak Ağız Hastalığı, özellikle çocuklarda görülen, viral bir enfeksiyon hastalığıdır. Hastalığın ismi, vücutta en belirgin semptomların eller, ayaklar ve ağızda oluşmasından gelir. Coxsackievirus adı verilen bir virüs ailesi tarafından meydana gelir ve özellikle 10 yaş altı çocuklarda yaygındır, ancak nadiren de olsa yetişkinlerde de görülebilir.
Bu hastalık genellikle hafif ve kendi kendine geçen bir rahatsızlık olmasına rağmen, bazı durumlarda ciddi semptomlara da yol açabilir. El Ayak Ağız Hastalığı oldukça bulaşıcıdır ve kreşler, okullar gibi çocukların sık bulunduğu ortamlarda hızla yayılabilir.
El Ayak Ağız Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
El Ayak Ağız Hastalığı, virüsün vücuda girmesinden yaklaşık 3-7 gün sonra ortaya çıkar. Semptomlar genellikle hafif başlar ve hastalığın tipik belirtileri birkaç gün içinde kendini gösterir. İşte hastalığın en yaygın belirtileri:
1. Ateş
El Ayak Ağız Hastalığı, genellikle ilk olarak hafif ila orta dereceli bir ateş ile başlar. Ateş, genellikle hastalığın ilk belirtisidir ve çocuklarda 38-39°C arasında değişebilir. Ateşle birlikte çocukta halsizlik, iştahsızlık ve yorgunluk görülebilir.
2. Boğaz Ağrısı ve İştahsızlık
Ateşin ardından, boğaz ağrısı ve iştahsızlık ortaya çıkar. Çocuklar bu dönemde yemek yemekte zorlanabilir ve huzursuz olabilirler. Ağız içinde meydana gelen ağrılı yaralar (aftlar) nedeniyle yeme ve içme güçlüğü sık görülür.
3. Ağız İçi Yaralar (Aftlar)
El Ayak Ağız Hastalığının en belirgin özelliklerinden biri, ağız içinde oluşan **ağrılı yaralar (aftlar)**dır. Bu yaralar, ağızın iç kısmında, yanaklarda, diş etlerinde ve dilde oluşabilir. Yaralar nedeniyle çocuklarda tükürük artışı ve ağızda hassasiyet görülebilir. Bu yaralar genellikle kırmızı renkte olup, ortalarında beyaz veya sarı bir lezyon bulunur.
4. Elde ve Ayakta Döküntüler
Hastalığın adını aldığı diğer önemli belirtiler, eller ve ayaklarda görülen döküntülerdir. Bu döküntüler genellikle kırmızı renkli ve kabarcık şeklindedir. Kabarcıklar, çoğu zaman el içi, ayak tabanı, parmaklar ve ayak bileklerinde ortaya çıkar. Bazı durumlarda diz, dirsek ve kalça bölgelerinde de görülebilir. Döküntüler genellikle kaşıntılı değildir ancak ağrılı olabilir.
5. Halsizlik ve Genel Kırgınlık
Hastalık süresince, hastalarda genel bir halsizlik ve kırgınlık hali olabilir. Özellikle çocuklarda huzursuzluk ve uyku düzensizlikleri görülebilir. Yüksek ateş ve boğaz ağrısı nedeniyle uyku kalitesinde düşüş olabilir.
6. Bağırsak Şikayetleri
Bazı çocuklarda ishal ve mide rahatsızlıkları da El Ayak Ağız Hastalığı’nın belirtileri arasında yer alabilir. Bu belirtiler genellikle hafif seyreder ve birkaç gün içinde kendiliğinden geçer.
El Ayak Ağız Hastalığının Nedenleri Nelerdir?
El Ayak Ağız Hastalığı, Coxsackievirus A16 ve nadiren enterovirüs 71 adı verilen virüslerin neden olduğu bir hastalıktır. Virüs, genellikle insandan insana temas yoluyla bulaşır. Virüs, enfekte kişilerin salgıları (burun akıntısı, boğaz sekresyonları, dışkı, salya) yoluyla yayılabilir. Hastalık, özellikle şu yollarla bulaşır:
- Doğrudan temas: Hastalığı taşıyan bir kişinin burun akıntısı, tükürüğü, döküntülerinden bulaşabilir.
- Solunum yolu: Hapşırık veya öksürük yoluyla havaya yayılan damlacıklar enfeksiyona neden olabilir.
- Yüzeyler: Virüsle temas eden yüzeyler (örneğin oyuncaklar, masa, sandalye vb.) hastalığın yayılmasına neden olabilir.
- Hijyen koşullarının yetersizliği: Özellikle ellerin yeterince yıkanmaması virüsün yayılmasına katkıda bulunabilir.
Hastalık en çok yaz sonu ve sonbahar başlarında görülür, ancak yıl boyunca yayılma riski mevcuttur.
El Ayak Ağız Hastalığının Tedavisi
El Ayak Ağız Hastalığı, genellikle hafif seyreden bir hastalıktır ve kendi kendine iyileşir. Hastalığın tedavisi, belirtileri hafifletmeye yöneliktir. Virüs kaynaklı olduğu için antibiyotik tedavisi işe yaramaz. İşte hastalığın tedavisinde dikkat edilmesi gerekenler:
Ağrı ve Ateş Kontrolü
Ateşi ve ağrıyı hafifletmek için doktorun önerdiği parasetamol veya ibuprofen gibi ilaçlar kullanılabilir. Aspirin, çocuklar için önerilmez, çünkü nadir fakat ciddi bir durum olan Reye sendromuna neden olabilir.
Bol Sıvı Tüketimi
Çocuklarda boğaz ağrısı ve ağız içi yaralar nedeniyle sıvı kaybı olabilir. Bu nedenle, bol sıvı tüketmek önemlidir. Su, taze sıkılmış meyve suları ve süt gibi içecekler tercih edilebilir. Ağızda oluşan yaralar nedeniyle acı ve baharatlı yiyeceklerden kaçınılmalı, yumuşak ve soğuk yiyecekler tercih edilmelidir.
Döküntü ve Kabarcıkların Tedavisi
El ve ayaklarda oluşan kabarcıklar genellikle kendi kendine iyileşir. Ancak ağrıya neden oluyorsa, doktorun önerdiği kremler kullanılabilir. Döküntülerin temiz tutulması ve kaşıntının önlenmesi için hijyen önemlidir.
Dinlenme ve İyileşme Süreci
El Ayak Ağız Hastalığı sırasında çocukların bol bol dinlenmesi gereklidir. Yüksek ateş ve halsizlik nedeniyle çocuklar kendilerini yorgun hissedebilir, bu nedenle fiziksel aktivitelerden kaçınılmalı ve iyileşme süreci desteklenmelidir.
Hijyen ve Bulaşmayı Önleme
Hastalığın çok bulaşıcı olduğu göz önünde bulundurularak hijyen kurallarına dikkat edilmelidir. Hastalığın yayılmasını önlemek için sık sık eller yıkanmalı, hastanın kullandığı eşyalar (oyuncak, havlu, çatal-bıçak) ayrı tutulmalı ve hasta çocuklar okula veya kreşe gönderilmemelidir.
El Ayak Ağız Hastalığı Ne Kadar Sürer?
Hastalığın süresi, genellikle 7 ila 10 gün arasındadır. İlk belirtiler ortaya çıktıktan sonra hastalığın akut dönemi birkaç gün sürer ve semptomlar genellikle bir hafta içinde azalır. Ateş, 2-3 gün içerisinde geçerken, döküntüler ve ağız yaraları birkaç gün daha devam edebilir. Çoğu çocuk, hastalık sürecini ciddi komplikasyonlar yaşamadan atlatır ve tamamen iyileşir.
El Ayak Ağız Hastalığının Komplikasyonları
El Ayak Ağız Hastalığı genellikle hafif geçse de, nadiren de olsa bazı komplikasyonlara yol açabilir. Bu komplikasyonlar arasında şunlar yer alır:
- Dehidratasyon (Sıvı Kaybı): Ağız içi yaralar ve boğaz ağrısı nedeniyle sıvı tüketiminde azalma olabilir. Bu durum, özellikle küçük çocuklarda sıvı kaybına (dehidratasyon) yol açabilir.
- Nörolojik Komplikasyonlar: Çok nadir olarak, özellikle enterovirüs 71 virüsünün neden olduğu vakalarda, menenjit veya ensefalit gibi ciddi nörolojik komplikasyonlar ortaya çıkabilir.
- Tırnak Düşmesi: Bazı vakalarda hastalıktan birkaç hafta sonra çocuklarda tırnak düşmesi görülebilir. Ancak bu durum geçicidir ve yeni tırnaklar çıkar.
El Ayak Ağız Hastalığından Korunma
Hastalığın en yaygın bulaşma yolu hijyen eksikliğidir. Bu nedenle, El Ayak Ağız Hastalığı’ndan korunmak için hijyen kurallarına dikkat etmek büyük önem taşır:
- Ellerin sık sık yıkanması: Özellikle tuvalet kullanımından sonra, yemeklerden önce ve çocukların bezlerini değiştirirken ellerin dikkatlice yıkanması hastalıktan korunmada önemlidir.
- Hasta kişilerle temastan kaçınma: Hastalık çok bulaşıcı olduğundan, hasta kişilerle yakın temastan kaçınılmalı ve ortak kullanılan eşyalar ayrı tutulmalıdır.
- Ortak kullanım alanlarının temizliği: Okullar, kreşler ve ev gibi ortamlarda sık kullanılan yüzeylerin temizliğine özen gösterilmelidir.
El Ayak Ağız Hastalığı, özellikle küçük çocuklarda sık görülen, genellikle hafif seyreden viral bir enfeksiyon hastalığıdır. Ateş, boğaz ağrısı, ağız içinde yaralar ve eller ile ayaklarda döküntüler gibi belirtilerle kendini gösterir. Hastalığın tedavisi belirtileri hafifletmeye yöneliktir ve genellikle bir hafta içinde kendiliğinden geçer. Ancak hijyen kurallarına dikkat edilmesi ve bulaşmayı önlemek için gerekli önlemlerin alınması hastalığın yayılmasını engellemek açısından büyük önem taşır.