Dil içi çeviri ne demek? Dil içi çeviri kelimesinin anlamı nedir?
Dil içi çeviri, bir dilin tarihsel dönemlerde kullanılan biçimlerinin veya kelime varyantlarının günümüz diline uyarlanmasıdır. Türk Dil Kurumu’na göre iki farklı tanımı bulunmaktadır:
- Bir dilin tarihî dönemlerindeki biçimleriyle yazılmış bir metnin günümüz diliyle ifade edilmesi.
- Bir dilin kelimelerine ait varyantların günümüz diliyle ifade edilmesi.
Bu süreç, metinlerin anlaşılır hale getirilmesini ve tarihî dil ile modern dil arasındaki kopukluğun giderilmesini amaçlar.
Dil İçi Çeviri ve İşlevleri
Dil içi çeviri, özellikle tarihî metinlerin günümüz okuyucusu tarafından anlaşılabilir hale getirilmesinde büyük bir role sahiptir. Bu sayede eski metinlerin içeriği korunarak günümüz diline aktarılır.
- Tarihî Metinlerin Korunması: Eski yazılı eserler modern dilde yeniden yorumlanır.
- Kültürel Bağlantılar: Geçmiş ve günümüz arasında köprü kurar.
- Eğitim: Tarih, edebiyat ve dil çalışmaları için temel kaynak oluşturur.
Dil İçi Çevirinin Uygulama Alanları
- Tarihî Edebiyat: Divan edebiyatı eserlerinin modern Türkçeye aktarılması.
- Hukuk ve Resmî Belgeler: Osmanlıca belgelerin günümüz Türkçesine çevrilmesi.
- Dil Bilimi Çalışmaları: Kelime varyantlarının modern dildeki karşılıklarının bulunması.
Dil İçi Çeviri ile İlgili Örnekler
-
Orijinal: "Ol zamân bu şehri hayâl gibi seyreyledim."
Çeviri: "O zaman bu şehri hayal gibi seyrettim." -
Orijinal: "Çün bir hâl oldur ki cân durmaz eyler."
Çeviri: "Öyle bir durum ki, ruh yerinde durmaz."
Dil İçi Çevirinin Önemi
- Anlaşılabilirlik: Eski Türkçe, Osmanlı Türkçesi gibi tarihî dillerde yazılmış metinlerin herkes tarafından okunmasını sağlar.
- Edebi ve Kültürel Miras: Eserlerin anlam kaybı olmadan günümüze taşınmasına katkıda bulunur.
- Dil Araştırmaları: Kelime varyantlarının kökeni ve kullanımı hakkında bilgi edinilmesine olanak tanır.
Türk Dil Kurumu’na Göre Tanımı
Türk Dil Kurumu, dil içi çeviriyi iki şekilde tanımlar:
- Tarihî metinlerin günümüz diliyle ifade edilmesi.
- Kelime varyantlarının günümüz diliyle yeniden aktarılması.
Farklı Dillerde Dil İçi Çeviri
- İngilizce: Intralingual translation
- Fransızca: Traduction intralinguale
- Almanca: Intralinguale Übersetzung
- İspanyolca: Traducción intralingual
- İtalyanca: Traduzione intralinguistica
- Arapça: الترجمة داخل اللغة (At-Tarjama Dâkhil Al-Lugha)
- Çince: 语言内翻译 (Yǔyán nèi fānyì)
Dil içi çeviri, tarihî ve kültürel değerlerin günümüze taşınmasında, dilin evrimini anlamada ve toplumun geçmişle bağını korumasında önemli bir araçtır. Bu yöntem, tarihî eserleri daha geniş bir okuyucu kitlesine sunarak, kültürel mirasın korunmasını ve yaygınlaştırılmasını sağlar.