Defaten ne demek? Defaten kelimesinin anlamı nedir?

Def'aten, Arapça kökenli bir zarf olup (Ar. defʿaten), "bir defada, birden, ansızın" anlamlarına gelir. Kelime, Türkçede hem bir olayın tek seferde gerçekleştiğini hem de ani bir durumun meydana geldiğini ifade etmek için kullanılır. Özellikle edebi eserlerde ve resmi dilde sıkça yer bulan def'aten, ani ve hızlı bir gelişmeyi ifade ederken aynı zamanda tek seferde gerçekleşen olaylar için de kullanılır.

Def'aten Kelimesinin Anlamı

Def'aten, TDK’ya göre iki temel anlam taşır:

1. Bir defada, tek seferde: Bir olayın ya da durumun tek bir seferde, kesintisiz şekilde gerçekleştiğini ifade eder.
2. Ansızın, aniden: Beklenmedik ve ani bir durumu belirtir.

Bu iki anlam, def'aten kelimesinin hem resmi ve iş hayatında hem de edebi metinlerde sıkça kullanılmasına neden olur. Özellikle "bir defada" ifadesi, borç ödeme, iş tamamlama gibi pratik konularda tercih edilirken, "ansızın" anlamı ise beklenmedik ve ani olayları anlatmada kullanılır.

Örnek Cümleler:

• "Borcunuzu def'aten ödeyeceksiniz," ifadesi, borcun tek seferde, bir anda ödenmesi gerektiğini belirtir.
• "Sönük bakan gözleri def'aten parladı," cümlesi, bir kişinin bakışlarındaki ani bir değişimi, beklenmedik bir parlamayı ifade eder.

Def'aten Ba’de Uhrâ: Tekrar Tekrar

Def'aten ba’de uhrâ, Arapça bir terkip olup "tekrar tekrar, birçok defa" anlamına gelir. Bu deyim, bir olayın veya durumun tekrar tekrar yaşandığını belirtmek için kullanılır. Def'aten kelimesinin temel anlamı olan "bir defada" ile tezat oluşturmasına rağmen, "ba’de uhrâ" ifadesi, bu durumun çokluğunu ve tekrarını vurgular.

Kullanım Alanları:

• Bir Defada: Bir olayın ya da eylemin tek seferde gerçekleştiği durumlarda kullanılır. Özellikle resmi ve finansal süreçlerde borçların ya da ödemelerin "def'aten" yapılması gerektiği belirtilir.

• Ansızın, Ani Olaylar: Beklenmedik bir gelişme ya da ani bir durum söz konusu olduğunda bu kelime sıklıkla tercih edilir. Bir kişinin ani bir tepkisi ya da olayların bir anda gelişmesi gibi durumları ifade etmek için uygundur.

Edebi ve Resmi Kullanımda Def'aten

Def'aten kelimesi, edebi metinlerde, resmi belgelerde ve hukuk dilinde oldukça yaygın bir kullanıma sahiptir. Bu kullanım, kelimenin anlamlarının zenginliği ve ifade ettiği anilik ya da tek seferlik durumları net bir şekilde belirtmesiyle ilgilidir.

Edebi Kullanım

Edebiyat dünyasında def'aten kelimesi, genellikle ani gelişen duygular, olaylar veya hızlı kararları ifade etmek için kullanılır. Beklenmedik durumların anlatıldığı metinlerde sıkça karşılaşılan bu kelime, bir olayın aniden gerçekleşmesini ya da bir duygunun hızla ortaya çıkışını ifade eder.

• Namık Kemal’in bir cümlesi: "Niçin kimisi senelerce görüştükten sonra ya ağır ağır veyâhut def’aten sevmeye başlar?" ifadesinde, aşkın ani gelişebileceği gibi yavaş yavaş da ortaya çıkabileceğini vurgular. Burada def'aten, ani ve hızlı bir duygusal değişimi ifade etmek için kullanılmıştır.

Resmi ve Hukuki Kullanım

Resmi yazışmalarda, özellikle borçların ödenmesi ya da bir yükümlülüğün yerine getirilmesi gerektiğinde def'aten kelimesi kullanılır. Tek seferde yapılması gereken işlemleri anlatmak için bu kelime, belirli bir kesinlik ve resmiyet kazandırır.

• Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın bir eserinden: "Burada yığınla gördüğümüz ölü kemikleri def'aten yani bir defada işlenmiş bir cinayetin asarı değildir," ifadesi, bir olayın tek seferde gerçekleşmediğini ve daha karmaşık bir durum olduğunu belirtir.

Def'aten’in Günlük Kullanımı

Günlük dilde def'aten kelimesi, daha çok resmi yazışmalarda, hukuki metinlerde veya ciddi durumlardaki ifadelerde tercih edilir. Ancak bazı edebi ve sanatsal kullanımların dışında halk arasında yaygın olarak kullanılmaz. Bunun yerine günlük hayatta, daha basit ve anlaşılır ifadeler tercih edilir. Örneğin, "bir defada" ya da "ani" gibi ifadeler, def'aten kelimesinin yerini alabilir.

TDK’ya Göre Def'aten’in Anlamı

Türk Dil Kurumu (TDK), def'aten kelimesini iki anlamda tanımlar:

1. Bir defada: Bir olayın ya da durumun tek bir seferde gerçekleştirilmesi.
2. Ansızın: Ani bir şekilde, beklenmedik bir zamanda ortaya çıkan bir durumu ifade eder.

Bu anlamlar, kelimenin zengin bir anlam dünyasına sahip olduğunu gösterir ve kelimenin kullanım alanlarını genişletir.

Def'aten Kelimesinin Diğer Dillerdeki Karşılıkları

Def'aten kelimesi, Arapça kökenli bir zarf olduğundan, farklı dillere tam olarak birebir çevrilmesi zor olabilir. Ancak kelimenin anlamını karşılayan ifadeler şu şekildedir:

• İngilizcesi: All at once / Suddenly
• Arapçası: دفعة واحدة (Dafʿatan)
• Fransızcası: D'un coup / Soudainement
• Almancası: Auf einmal / Plötzlich
• İspanyolcası: De repente / De una vez
• İtalyancası: Tutto in una volta / Improvvisamente
• Rusçası: Вдруг (Vdrug) / азом (Razom)
  
  

Def'aten, Türkçede hem bir olayın ya da durumun tek seferde, bir defada gerçekleştiğini ifade eden, hem de ansızın ortaya çıkan durumları anlatan bir zarf olarak kullanılır. Edebi eserlerde ve resmi belgelerde sıkça karşılaşılan bu kelime, dilde yoğun bir anlama sahiptir. Klasik metinlerde, özellikle ani gelişen duygular ya da olayları anlatmak için tercih edilen bu kelime, aynı zamanda günlük hayatta resmi ve hukuki metinlerde de yerini bulmuştur. Def'aten, hem ani hem de tek seferde gerçekleşen olayları ifade etmek için güçlü bir araçtır.