Cidal ne demek? Cidal kelimesinin anlamı nedir?
Cidal kelimesi, Arapça kökenli bir terimdir ve Türkçede hem fiziksel hem de sözlü mücadele anlamında kullanılır. Tarihi metinlerden edebi eserlere kadar geniş bir kullanım alanı bulmuştur. Bu makalede, cidal kelimesinin anlamı, etimolojik kökeni, kullanımı ve çeşitli bağlamlardaki yeri ele alınacaktır.
Cidal Kelimesinin Kökeni ve Etimolojisi
Cidal kelimesi, Arapça “cedel” (şiddetle tartışmak) kökünden türemiştir. Türkçeye Arapçadan geçmiştir ve iki temel anlamda kullanılmaktadır:
- Savaş, cenk, kavga anlamında fiziksel bir mücadeleyi ifade eder.
- Şiddetli ve sert tartışma anlamında sözlü çatışmayı tanımlar.
Arapça kökenli olması nedeniyle Osmanlı Türkçesinde de yaygın olarak kullanılmıştır. Kelimenin türevleri arasında “cidal-cû” (kavgacı, kavga arayan) ve “cidal-gâh” (savaş meydanı, mücadele yeri) yer alır.
Cidal’in TDK’ya Göre Anlamı
Türk Dil Kurumu’na göre cidal:
- Savaş: Fiziksel mücadele, cenk.
- Tartışma: Ağır sözlerle yapılan sözlü kavga.
Cidal Kelimesinin Tarihsel ve Edebi Kullanımı
Cidal, Türk edebiyatında sıklıkla kullanılan bir kelimedir ve genellikle kahramanlık, fedakârlık ve mücadele temalarını işleyen eserlerde geçer. Örneğin:
- Muallim Naci’nin şu dizeleri cidalin fiziksel mücadele anlamında kullanımına örnektir: “Ne cidâl isterim ne câh ararım.”
- Halide Edip Adıvar ise bu kelimeyi uzun ve kanlı mücadeleleri tanımlamak için kullanmıştır: “İnsan aklı almayacak kadar uzun ve kanlı bir cidal.”
Ayrıca cidal, tartışma veya sözlü çekişme anlamıyla da klasik şiirlerde önemli bir yer tutar. Nabi’nin şu beyiti bu anlamı vurgular: “İzhâr-ı kîn şiâr-ı dil-i zârımız değil / Ağyâr ile cidâl bizim kârımız değil.”
Cidal’in Günlük Hayatta Kullanımı
Cidal kelimesi, günümüzde pek yaygın olmasa da edebi ve resmi metinlerde karşımıza çıkabilir. Çeşitli bağlamlarda kullanılabileceği gibi, daha çok aşağıdaki gibi cümlelerde tercih edilir:
- “Zamanında verilen kararlar, gereksiz bir cidali önledi.”
- “Savaş meydanı, büyük bir cidal-gâh haline gelmişti.”
Cidal ve İlgili Terimler
- Cidal-cû: Kavgacı, sürekli tartışma arayan kişi.
- Cidal-gâh: Mücadele yeri, savaş meydanı. Mecazi anlamda dünya hayatı için de kullanılır. Örneğin, Süleyman Nazif’in şu ifadesi dikkat çekicidir: “Cidal-gâh-ı âleme vedâ eyledi.”
- Cidal Etmek: Kavga etmek, mücadele vermek. Örneğin: “Düşman askerleriyle uzun süre cidal ettik.”
Cidal Kelimesinin Farklı Dillerdeki Karşılıkları
- İngilizce: Struggle, fight, conflict
- Fransızca: Lutte, combat
- Almanca: Streit, Kampf
- İspanyolca: Conflicto, lucha
- Arapça: جدال (Cidāl)
- Rusça: Борьба (Bor'ba)
- İtalyanca: Lotta, conflitto
Cidal’in Modern Anlam ve Değeri
Cidal, yalnızca fiziksel çatışmaları değil, aynı zamanda fikirsel ve ahlaki mücadeleleri de ifade eder. Bu nedenle, günümüzde cidal kelimesi, diplomatik ve akademik tartışmalarda bile mecazi bir anlamda kullanılabilir. İnsan hayatındaki mücadelelerin farklı yönlerini ifade eden bu kelime, tarih boyunca bir fedakârlık ve direniş sembolü olarak değerlendirilmiştir.
Cidal, hem fiziksel hem de zihinsel mücadeleleri ifade eden köklü bir kelimedir. Arapça kökenli olması, Osmanlı ve Türk edebiyatında güçlü bir kullanım geçmişine sahip olmasını sağlamıştır. Günümüzde daha çok edebi ve akademik metinlerde rastlanan cidal, anlamı ve türevleriyle Türkçenin zengin sözcük hazinesine katkıda bulunmaya devam etmektedir.