"Alabanda" kelimesi, denizcilik terimlerinden biri olarak Türkçe söz varlığında yerini almış, zamanla farklı anlamlar kazanarak argo dilde de kendine yer bulmuş bir ifadedir. Bu kelime, hem teknik bir gemicilik komutu hem de halk arasında kullanılan şiddetli azar anlamına gelen argo bir deyim olarak iki uçlu bir anlam taşır. Bu makalede alabanda kelimesinin tüm anlam katmanları, kökeni, tarihsel gelişimi ve günlük hayattaki kullanımı detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Alabanda Ne Demek? Alabanda Kelimesinin Anlamı ve Türk Dil Kurumu Tanımı

TDK'ya Göre Alabanda Anlamı

Türk Dil Kurumu'na (TDK) göre "alabanda" kelimesi isim olarak kullanılmakta olup, denizcilik terimi olarak şu anlamlara gelir:

• Gemi kaplamalarının teknenin iç tarafında kalan bölümü

• Geminin yan tarafındaki topların hep birden ateşlenmesi (alabanda ateş)

• Geminin dümeninin tam sağa veya tam sola kırılması ("alabanda iskele", "alabanda sancak")

• Argo anlamıyla: Şiddetli azarlama, paylama

Alabanda Kelimesinin Kökeni

Etimolojik Köken

Alabanda kelimesi, İtalyanca "alla banda" ifadesinden Türkçeye geçmiştir. "Banda" kelimesi "yan taraf" anlamına gelirken, "alla banda" ifadesi "yana doğru" anlamına gelmektedir. Bu durum kelimenin, geminin yan tarafına doğru dönmesini anlatan komut olarak kullanılmasına temel oluşturmuştur.

Alabanda Kelimesinin Dilbilgisel Türü

Alabanda, isim soylu bir kelimedir. Denizcilik terminolojisinde yer alan bir ad olarak kullanılmakla birlikte, deyim yapısında da isim görevindedir.

Denizcilikte Alabanda Komutunun Kullanımı

Alabanda Sancak ve Alabanda İskele Nedir?

Denizcilikte "alabanda sancak" komutu, geminin baş tarafının sağa dönmesi için dümenin sonuna kadar sancağa kırılması anlamına gelir. "Alabanda iskele" ise aynı şekilde dümenin sola kırılması ile baş tarafının sola dönmesini sağlar.

Alabanda Ateş Nedir?

Gemiüstü silahların veya topların, geminin yan tarafından hep birden ateşlenmesi durumu "alabanda ateş" olarak adlandırılır. Bu terim, savaş gemilerinde yaygın olarak kullanılan bir taktiktir.

Argo Dilde Alabanda Ne Anlama Gelir?

Halk Ağzında Kullanımı

Argo kullanımda "alabanda vermek" birini sert bir şekilde azarlamak, üstüne gitmek anlamına gelir. Bu anlam, çarpıcılığı ve şiddeti ifade etmek için kullanılır.

Örnek Cümleler

• "Toplantıda patron hepimize bir alabanda verdi."

• "Öğretmenden alabanda yemek kolay unutulmaz."

Alabanda Kelimesinin Tarihsel Gelişimi

Osmanlı Döneminde Kullanımı

Osmanlı denizciliği ile birlikte Türkçeye girmiş olan alabanda kelimesi, özellikle tüm donanma ve flika kullanım talimatnamelerinde yer almıştır. Flika için verilen "alabanda kürek" komutu, küreklerin durdurulup düzenli bir şekilde istiflenmesini sağlayan önemli bir ifadedir.

Alabanda Deyiminin Benzerleri

• "Saparta yemek": Şiddetli azar işitmek

• "Fırça yemek": Sert bir dille uyarı almak

• "Kuru gürültü": Tehditkâr ama etkisiz söylem

Alabanda Kelimesinin Farklı Dillerde Karşılıkları

Alabanda kelimesinin farklı dillerdeki kullanımı:

• Osmanlıcası: علابندا

• İngilizcesi: hard over, broadside

• Almancası: Seitenfeuer (askeri), volle Ruder

• İspanyolcası: banda completa, a toda banda

• Arapçası: ناحية كاملة (nāḥiyat kāmila)

• Rusçası: Боковой залп

• İtalyancası: alla banda

• Flemenkçesi: boordvuur

• Çincesi: 全体側突 (全边火力)

Alabanda Kelimesinin Zengin Anlam Katmanları

Alabanda kelimesi, denizcilikten gelen teknik bir komut olmasının yanı sıra, halk arasında yaygınlaşan argo kullanımıyla da dikkat çeker. Etimolojik olarak İtalyanca'dan gelen bu terim, Türkçe denizcilik söz varlığında kendine kalıcı bir yer edinmiş, zamanla farklı sosyal katmanlarda da yer bulmuştur. Gerek teknik anlamı, gerekse halk arasında kullanılan deyimsel anlamlarıyla "alabanda" kelimesi, dilimizde zenginleşmiş ve çok yönlü bir ifade olmuştur.