Abşar ne demek? Abşar kelimesinin anlamı nedir?
Âbşar, Farsça kökenli bir kelime olup Türkçede hem su şarıltısını hem de çağlayan veya şelâleyi ifade eder. Doğanın güzelliklerini ve suyun hareketini yansıtan bu kelime, özellikle eski Türk edebiyatında sıkça kullanılmış ve derin anlamlar yüklenmiştir. Aşağıda, kelimenin detaylı anlamları, kökeni ve kullanım bağlamları ele alınmaktadır.
Âbşar Ne Demektir?
Su Şarıltısı
Âbşar kelimesi, suyun akarken çıkardığı şırıltıyı veya sürekli akan bir suyun ritmik sesini tanımlamak için kullanılır. Bu anlamda doğanın melodik yönüne vurgu yapar.
Örnek cümle: Huzur bulmak için âbşarın sesini dinlemeye gitti.
Çağlayan ve Şelâle
Âbşar, aynı zamanda çağlayan veya şelâle anlamında da kullanılır. Bu kullanım, suyun görkemli akışını ve doğal güzelliğini betimlemek için tercih edilir.
Örnek cümle: Dağın yamacındaki âbşar, köyün en güzel manzaralarından biriydi.
Âbşar Kelimesinin Kökeni
Kelime, Farsça âb (su) ve bir ses taklidi kelime olan şâr ile birleşerek âb-şâr şeklinde oluşmuştur. Bu yapı, suyun akışını ve şarıltısını hem fonetik hem de anlam açısından başarıyla yansıtır. Osmanlı döneminde divan şiirinde ve günlük hayatta kullanılan kelimelerden biridir.
Türü: İsim
Kökeni: Farsça
Ses Taklidi Unsur: Şâr (su sesi taklidi).
Âbşarın Türk Edebiyatındaki Yeri
Eski Türk edebiyatında âbşar, doğal güzellikleri ve içsel huzuru ifade eden bir simge olarak sıkça karşımıza çıkar. Şairler, âbşarı hayatın geçiciliği, doğanın zarafeti ve ruhsal dinginlikle ilişkilendirerek eserlerinde işlemişlerdir.
Divan Şiirindeki Kullanımı
Divan edebiyatında âbşar, genellikle sevgilinin gözyaşlarına, suyun saflığına ve dünyanın geçici güzelliklerine bir benzetme unsuru olarak yer alır. Örneğin:
Şeyh Gālib:
"Olmazdı âbşâr-ı demâdem gıdâ-yı rûh / Âb-ı hayâtın ederse de seylâbı selsebîl"
Bu beyitte şair, sürekli akan âbşarın ruhu beslediğini, hatta cennet nehri selsebîl ile dahi kıyaslanabileceğini ifade etmektedir.
Nâbî:
"Dü çeşm-i âbşârım pül gibi yollarda kalmıştır / Gelir mi bir haber sor kûy-i yârın kârbânın bul"
Burada şair, gözyaşlarını çağlayanlara benzetmekte ve sevgiliden bir haber alma ümidiyle bu duyguyu derinleştirmektedir.
Günlük Hayatta Kullanımı
Günümüzde âbşar kelimesi, eski şiirlerdeki anlamını korumakla birlikte, nadiren kullanılmaktadır. Ancak, doğal güzellikleri betimlemek veya estetik bir dil oluşturmak isteyen yazarlar ve şairler için anlamını yitirmemiştir.
Örnek cümleler:
- "Âbşarın şırıltısı, doğada huzur arayanlara eşsiz bir dinleti sunar."
- "Seyahat sırasında gördüğümüz âbşar, bize doğanın ihtişamını bir kez daha hatırlattı."
TDK Tanımı ile Âbşar
Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğüne göre âbşar şu anlamlara gelmektedir:
- Su şarıltısı.
- Çağlayan, şelâle.
Bu tanımlar, kelimenin tarihsel ve edebi bağlamını destekler niteliktedir.
Âbşarın Diğer Dillerdeki Karşılıkları
- İngilizce: Waterfall, Murmur of Water
- Fransızca: Cascade, Murmure d'Eau
- Almanca: Wasserfall, Wasserrauschen
- İtalyanca: Cascata, Mormorio d'Acqua
- İspanyolca: Cascada, Murmullo de Agua
- Arapça: شلال (shallal), خرير الماء (khareer al-ma'a)
- Rusça: Водопад (vodopad), Журчание воды (zhurchaniye vody)
- Çince: 瀑布 (pùbù), 水声 (shuǐshēng)
Âbşar, suyun sesini ve güzelliğini en estetik biçimde ifade eden kelimelerden biridir. Türk edebiyatında suyun saflığı ve doğanın zarafetini betimlemek için sıkça kullanılan bu terim, hem edebi hem de günlük dilde önemli bir yere sahiptir. Doğadan ilham alan bu kelime, çağlayanların ve suyun ritmik akışının bir simgesi olarak zengin bir kültürel ve sanatsal geçmişe sahiptir.