Abo ne demek? Abo kelimesinin anlamı nedir?

Abo ve Abu, Türk halk ağzında sıklıkla kullanılan ve farklı yörelerde farklı anlamlar taşıyan ünlemlerdir. Genellikle hayret, şaşkınlık, korku veya sıkıntı gibi duyguları ifade etmek için kullanılır. Bu kelimeler, bölgesel ağız özelliklerine göre farklı tonlamalar ve kullanımlarla karşımıza çıkar.

Edebiyatta ve Halk Ağzında Kullanımı

1. Şaşkınlık ve Hayret:
   Abo, genellikle bir olay veya durum karşısında duyulan şaşkınlığı ifade eder. Örneğin:

   • "Aboooo! Bu nasıl bir iş böyle?"
     
     

2. Korku ve Endişe:
   Bir tehlike veya beklenmeyen durum karşısında korku duygusunu dile getirir.

   • "Abu! Yılan mı o?"
     
     

3. Sıkıntı ve Bıkkınlık:
   Günlük hayatta tekrar eden veya yorucu bir durum karşısında sıkıntı ifade eder.

   • "Abo! Yine mi aynı mesele?"
     
     

4. Yakınlık ve Akrabalık İlişkileri:
   Bazı yörelerde abo, akrabalık ilişkilerini ifade etmek için kullanılır:

   • Anne: Tokat ve Artvin yörelerinde annenin halk ağzındaki karşılığıdır.
   • Abla: Erzurum ve çevresinde büyük kız kardeş anlamında kullanılır.
   • Amca ve Yenge: Iğdır ve Artvin gibi bölgelerde amca ve yengeyi ifade eder.
     
     

Derleme Sözlüğü’nde Abo’nun Anlam Çeşitleri

Türk Dil Kurumu’nun Derleme Sözlüğü’nde abo ve abu kelimelerinin şu anlamlarda kullanıldığı belirtilmiştir:

• Şaşma ve korku ünlemi: Afyonkarahisar, Isparta, Antalya gibi birçok yörede şaşkınlık ve korku bildiren bir söz.
• Bıkkınlık ünlemi: Malatya ve Antalya gibi bazı bölgelerde sıkıntı veya usanmışlık ifade eder.
• Akrabalık terimi: Tokat, Artvin, Erzurum gibi yörelerde anne, abla, amca veya yengeyi tanımlamak için kullanılır.

Bölgesel Kullanım Farklılıkları

Abo ve Abu kelimeleri, Türkiye’nin farklı bölgelerinde çeşitli şekillerde kullanılır. İşte bazı örnekler:

1. Karadeniz Bölgesi:

   • Trabzon ve çevresinde korku ve kuşku bildiren bir ünlem olarak kullanılır.
   • Örneğin: "Abo, fırtına geliyor!"
     
     

2. Ege ve Akdeniz Bölgeleri:

   • İzmir, Muğla ve Antalya gibi şehirlerde şaşkınlık veya sıkıntı bildiren bir ifade.
   • Örneğin: "Abo, bu kadar insan nasıl sığacak buraya?"
     
     

3. Doğu Anadolu:

   • Erzurum ve Iğdır’da genellikle akrabalık bağlarını ifade eder.
   • Örneğin: "Abo, annem seni çağırıyor."
     
     

Abo ve Abu’nun Edebiyatta Kullanımı

Divan ve halk edebiyatında abo ve abu, özellikle halk şiirlerinde ve atasözlerinde doğal duygusal tepkiler olarak sıkça yer almıştır. Örneğin İzzet Molla’nın bir eserinde abu, hayret ve şaşkınlık ifadesi olarak kullanılmıştır:

"Sen verirsin fit bütün gün kaynanan mekkâreye / Söylemez mi yâ görümcen eltine abu seni."

Bu kullanım, kelimenin halk arasında ne kadar yaygın ve doğal bir üslup oluşturduğunu gösterir.

TDK Sözlüğündeki Anlamı

Güncel Türkçe Sözlük:

• Şaşma, hayret ve korku bildiren bir söz.
• Örnek: "Aboooo! durup durup yeni vergiler icat ediyor Midas." - Güngör Dilmen
  
  

Derleme Sözlüğü:

• Anne, abla, amca, yenge gibi aile bağlarını ifade eder.
• Şaşkınlık, korku veya sıkıntı bildirir.

Farklı Dillerde Karşılıkları

Kelimenin tam bir yabancı dil karşılığı olmasa da benzer ifadeler şunlardır:

• İngilizce: "Oh my!" / "Wow!" (şaşkınlık ve hayret için)
• Fransızca: "Oh l l !" / "Mon dieu!"
• Arapça: "يا الله" (Ya Allah!)
• Rusça: "Ого!" (Ogo!)
  
  

Abo ve Abu, Türk halk dilinin zenginliğini ve bölgesel çeşitliliğini yansıtan önemli bir ünlem grubudur. Hem günlük hayatta hem de edebiyatta doğal duyguların ifadesi olarak kullanılır. Şaşkınlık, korku, hayret gibi hisleri dile getirirken bazı bölgelerde akrabalık bağlarını da tanımlayabilir. Bu kelimeler, Türkçenin sözlü geleneklerindeki canlılığın ve kültürel zenginliğin bir göstergesidir.